Nos logros caccamianos, non hai pegadas líricas senón as xustas de quen é memorialista, no “artefacto” que ven sendo a súa obra, dos tempos que leva vivido e, eis o caso, dos inmediatamente anteriores
Nesta novela de Xosé María Álvarez Cáccamo, a primeira que publica, logo dun par de libros de contos e outros dous de memorias (deixo á parte o seu percorrido poético) hai tres partes ben diferenciadas. Unha primeira, na que se nos describe a unha dona, nai do narrador (a historia contada desde un eu omnisciente, que se dicía), en cadeira de rodas, xorda e desmemoriada nun xeriátrico). Na segunda, se cadra a que máis me gorentou, construida sobre un interludio epistolar (as cartas cruzadas entre os país de quen narra mentres namoraban).
Na derradeira a historia, deica entón sosegada, muda nun ritmo vertixinoso para nos contar (desde a testemuña escrita da dama, deica entón en mans alleas) un episodio truculento, clave para saber máis dun episodio de amores contrariados.
A cousa, pois, ten un aquel de sobre sorpresa como aqueles que mercábamos os cativos dunha época que lá foi e non ten maneiras de retorno. A sorpresa que ven no desenlace da novela, moi ao xeito da narrativa realista de toda a vida, non debo (nin quero) revelala. Quédelle pois ao lector, que ata ela chegara, levado pola man sabida do maior dos Álvarez Cáccamo, o desentrañala. Tamén o como e o por que da morte do malvado Tucho Ruiz (adestrador de Amalia, nai do protagonista, na arte do patinaxe sobre rodas).
Que este vai morrer xa se nos ven antecipando, de maneira que non fago de ningunha maneira de “spoiler”. Como tampouco se digo que a súa ruindade é de manual (como de manual resulta o seu comportamento nos tempos posteriores ao levantamento militar de 1936, polo demais xa ben documentado, en Galicia ao menos, onde transcorre esta novela). Na que, dígase nos logros caccamianos, non hai pegadas líricas senón as xustas de quen é memorialista, no “artefacto” que ven sendo a súa obra, dos tempos que leva vivido e, eis o caso, dos inmediatamente anteriores.
O libro, ollo hai libros moi malos -non é o caso, certamente- que se len moi ben, e ao revés, entra moi gustosamente. Tamén polo percorrido demorado (e elegante) das dúas “primeiras” partes. Quédame a dúbida de se eu non tivese preferido outro remate. Outro xeito de contalo, digo. Este pareceume un chisco alebrestado de máis. Con algo de “grand guignol”. Paréceme.
