Unha grande novela, chea de vodka e tabaco, esta de Julian Barnes, aínda que haxa quen prefira as biografías do compositor, como a de Elizabeth Wilson
Comeza El ruido del tiempo, biografía novelada de Shostakovich, por Julian Barnes, cando o atormentado compositor ruso está preparado, no patamar da súa morada, cunha pequena valixa, fumando sen parar, agardando que o ascensor se deteña, coa súa carga policial mortífera, para lévalo camiño da escuridade estalinista, no mellor dos casos, rehabilitación, no peor, traballos forzados ou -directamente- a morte. Esa figura do “ascensor que sempre puja” lembra certa canción de Raimon, referida no caso do cantautor de Xátiva a algún daqueles estados de excepción, que non facían senón confirmar a norma, franquista. Así e todo Shostakovich, pintado maxistralmente por Barnes, agarda fóra do piso, tamén para evitarlle o espectáculo terrible á súa familia.
Unha vez que escomenza a máquina esta xa non se detén, por máis que a noite (esa e outras) acabasen sendo propicias para unha vítima máis do totalitarismo. Coñecida porque o seu protagonista era quen era; detrás del un exército de seres anónimos tripados pola besta totalitaria. Quen de esmiuzar os seus obsectivos de tal maneira que estes fican entre o deshonor público e o privado, quen de perder a dignidade (delacións, complicidade cos verdugos, etc.) simplemente para non morrer, física ou civilmente. Ao artista, nestas situacións, o único que lles queda é a súa arte como supervivencia. No terreo musical máis sinxelamente que no literario por razón obvias. Por máis que Stalin, quen tamén “ía” de musicólogo, rexeitase por decadente a ópera de Shostakovich, “Lady Macbeth”. E é que a arte “formalista” era, ben se sabe, burguesa. Emparentando ese criterio co dos nazis que prenderan lume a pinturas “dexeneradas”.
En fin, que os totalitarios son da mesma parentela. E os xenios, tamén. Mesmo cando deben claudicar co poder, así Shostakovich, viaxeiro por América, onde non quería ir, denunciante de Stravinski, por exemplo, ao que –polo demais- admiraba. Unha grande novela, chea de vodka e tabaco, esta de Julian Barnes, aínda que haxa quen prefira as biografías do compositor, como a de Elizabeth Wilson. Mais Barnes, curándose en saúde, citáa ao remate, antes de dicir que se ao lector non lle gusta o seu libro que lea o dela.Tal cal.
