Querido Ruco, hai tempo que vives ceibe na miña memoria. As conversas comezadas e endexamais rematadas. Os escenarios, os lugares, vividos, compartidos, contados e recontados. O tempo é isto, o paso dos anos e a configuración da memoria de nós, e do noso. Os personaxes, as amizades, a familia. Todos.
Abrollan na miña mente as peripecias incríbeis dun ourensán director dun xornal en Ferrol, propiedade doutro ourensán, Ferrol Diario, que pertencía a La Región. Que máis pode pedir un xornalista que dirixir o xornal da cidade na que naceu un ditador cando este vai morrer? Algo así como dirixir o Braunauer Rundschau, o xornal de Braunau am Inn, a vila onde nacera Hitler. Pero é o que pasa cos xornalistas de raza, dos de antes, que por riba de ser bos, teñen sorte. Esa sorte esquiva que algúns, se cadra, non chaman sorte chámase desgraza. Pero, como dicía o Ruco, tanto ten. E de La Región a Ferrol Diario e a La Voz de Galicia, para, finalmente, colaborar de novo en La Región.
Lembrar ao Ruco é lembrar un Ourense que nunca existiu na realidade, que nunca foi. O Ourense, a Auria, a Oria, o Oregón, de don Vicente, de Risco, de EBA, de Valente, do Antón, Risco, de Casares, de Quesada, de Arturo Baltar, de todos, homes e mulleres que perviven nun mundo que nunca deixou de ser minoritario, que serve como un imaxinario que nos fai crer o que Ourense nunca foi.
Pero todos sabemos o supremo poder que ten crer. Poida que todo se reduza a esa dedicatoria que me regalou Ruco cando nos coñecemos, celebrando, malia todo, que Ourense se seguía sobrevivindo a si mesma. Palabra dun ourensán coruñés, xornalista, escritor, e un bo tipo que sempre tiña unha coña na conversa e un sorriso burleiro na faciana.
De novo abrollan as historias e os personaxes compartidos, a fascinación por Blanco Amor no Cine Clube, a aprendizaxe con Risco e co grupo dos amigos que ficaron e que fican aínda, talvez, un pouco máis sós, Acisclo, Delfín, Maribel, De Dios... e tantos outros, que tiñan que ser para a súa querida familia coruñesa como xarróns chineses, como fermosos obxectos dunha xeografía inexplicable que nunca poderán encontrar. Aínda que si estará no cemiterio de Ourense esa placa e ese epitafio que o seu avó, Juan Xesta, deixou á posteridade como un berro contra os feminicidios. Pobre Asunción. Iso é Ourense, un soño inexplicable.
Mentres escribo, lembro a miña fascinación, a dun rapaz que non se sabía rapaz cando te coñeceu, buscando as raíces de Risco, que son as raíces verdadeiras de Galiza, nunha conversa que sabes que estará sempre encordada na miña memoria. Risco, sempre Risco. Don Vicente, o Antón, a Fundación, o mundo que nos deixaches en lembranza, o mestre que me deixaches en agasallo. Hai xente que di Galiza é ben pequena, el dicía Galiza é un mundo, é a túa cabeza a que non pode concibir nada grande. Isto serve para 1939, o ano no que naceu o Ruco, ou para 2019, o noso triste presente.
O ano 2019, o ano do “Sputnik”, esa novela inédita do Ruco que volverei ler na túa memoria para lembrar. Seguirei falando con Viruca, coma sempre, porque sabes que sen ela habería tempo que xa terías deixado de escoitar... e seguirás escoitando, porque ficou tanto por dicir, por discutir, por celebrar. Ficarán os teus fillos e os teus netos, todos celebrándote.
Querido Ruco, agora xa teño, xa temos moitos, a certeza de que estarás sempre presente, co teu xesto escéptico, coa túa coña detrás dun Campari no Unidós ou en calquera outro Macondo. Arturo Lezcano, un home especial, un home bo, na nosa memoria. Até a noite, mestre.
