A min, sábeno os meus lectores, non me gusta nada a historia inventada. Por iso declárome inimigo do Apalpador (e do Olantzero vasco, outra invención) e amante deses Reis Magos que xa figuran, por exemplo, no releve de San Xoán de Camba, de finais do s. X. Inimigo, tamén, do Halloween imperialista americano e escéptico perante o Samaín do papanatismo celtizante. E explicáballes hai tempo que os costumes lúdicos asociados á celebración de Todos os Santos e Defuntos, Día dos Boliños, en Portugal, ou do Migallo, na Galicia tradicional, no que os nenos pedían pan e doces polas casas, pode que se trasladase de seu, ao día dos Magostos entre nós. Non porque lle movesemos de día, senón polos cambios do calendario. Cando o xuliano deu paso ao gregoriano, en 1582, pasouse do 4 ao 15 de outubro, sen días intermedios. Así, o noso magosto, festa de Todos os Santos, puido ter pasado sen querelo, do 1 de novembro ao 11 directamente, e vincularse ao santo do día. Pode ser. Pode.
O caso é que coa familiaridade da morte, sempre houbo diversión asociada. E non é cousa de lembrar as enchentes dos cregos nos enterros, ou as copiñas dos pésames. Eu lembro tamén ver cabazas ocas con velas contra 1963 en Cudeiro. Bromas dos defuntos, sen máis. Pero non Samaín, palabra céltico irlandesa tan pouco nosa como Halloween. En fin.
E que dicir dos contos de mortos? Como eses dos que son enterrados en vida e que só se sabe cando enterran ao seguinte e ven o que ven. Pois aquí vai, neste tempo propicio, unha estoria certa. Quen ma contou, con nomes e lugares, merecíame total confianza.
Nunha aldea non lonxe de Ourense, un vello velliño, teimudo e solitario, morre. E deixa dito, entre outras cousas, que lle poñan a almofada no cadaleito, porque leva toda a vida con ela e quere seguir descansando ben. Como a ninguén lle fai mal o antollo do vello, tal fan e alá leva onde pousar a cabeza. Total que ao día seguinte os familiares van ao banco e ven que non hai un can na conta do vello. Retirara todo, uns seis millóns de pesetas da pensión e aforros, había uns meses. Como vicios maiores non se lle coñecían, os sobriños revolven inmediatamente a casa e non topan nada, ata que un deles cae na conta. Como o vello era teimudo e raro, pensan na almofada. Pero é cousa que hai que resolver en horas. A xustiza non vale. É lenta e complicada. Van pola vella. Achéganse á casa do cura e falan. O bo do crego que coñecía ao vello atravesado e sabía que os sobriños eran boa xente, ve moi factible a última revirada do defunto. Había que o arranxar polas boas. E pola calada. Ningún escándalo. O enterrador é posto sobre aviso. Sen palabras, pacto de silencio. Así pois, na noite pecha, apertura silandeira da tumba. Un home da familia, o crego e o enterrador. Apertura da caixa. Retirada da almofada. Comprobación. Alí estaban, claro, os cartiños para a viaxe. O familiar mete o forrollo nunha bolsa e dálle ao enterrador a almofada, un pouco máis lixeira, para que a volva ao sitio. O silencio funcionou todo o que debía, porque unha historia así, non se pode perder. Por iso llela conto. E seguro que hai quen respira aliviado porque non dea máis datos...
