Opinión

A contrafío

Consideraba Orwell que se escribía por catro motivos fundamentais: egoísmo, entusiasmo estético, impulso histórico e propósito político, motivacións todas que estarían presentes en diferente grao en cada escritor fluctuando en importancia cos avatares da vida. Pensaba que para el pesaban máis os tres primeiros motivos, pero que fora o momento histórico que lle tocara vivir, coa experiencia do imperialismo británico na India e a do fascismo en Europa, o que o levara a desconfiar de calquera tipo de autoridade e a que cada unha das liñas que escribira desde 1936 tivese un impulso político, en favor da xustiza, da liberdade e da democracia e en contra do totalitarismo e da mentira.

Vivimos nunha época complexa e sutil na que son maioría os que pensan que os perigos totalitarios son cousa do pasado. Pero xa apuntaba o Padre Feijoo “cuan expuestas viven al error las opiniones más establecidas”. Un e outro día vemos como os mesmos poderes que proclaman os grandes ideais da ética, da democracia, da liberdade… son os primeiros en violalos, e a ninguén lle faltarán exemplos que poñer. Por iso dicía Carlos París, o eminente filósofo, que, aínda que o engano existira sempre, era esta a verdadeira época da mentira, ata o punto que a nosa propia estrutura civilizatoria estaría caracterizada por ser ficticia e enganosa. E eu concordo con iso. Por esa razón se mantén Orwell tan vivo, igual ca outros heterodoxos desenmascadores de mentiras coma Camus, Kafka, Unamuno, Voltaire, Swift, Cervantes ou Erasmo.

Na actualidade, un gran número de escritores, en sintonía cunha ortodoxia, viven de gustar, de dicirlle ós seus lectores aquilo que queren oír, porque caer ben é unha das primeiras preocupacións de hoxe en día. Pero Orwell sabía que as verdades resultan a miúdo molestas, e apuntaba: «se liberdade significa algo, ha de selo dereito de dicirlle á xente aquilo que non quere oír». Que gran verdade! Porque é moi fácil disentir dos adversarios en territorio propio, contentar á parroquia, incluso adoita valer para gañarse a vida honradamente e facer relacións públicas; o difícil é disentir dos dun, dicirlle o que non queren escoitar, pero é cando de verdade se practica a liberdade. Por iso estou con Savater, orwelliano onde os haxa, cando defende que se algo debería caracterizala moral do escritor isto sería a capacidade de transgredir, postura que vén a coincidir coa do Juan Goytisolo que conclúe: “Molesto, luego existo”. Pero a práctica da rebeldía e da independencia do insumiso sempre resulta difícil e solitaria, entre outras cousas polo moito que chove ó aire libre... É o Medo á liberdade de Erich From.

Sine linea, entre viaxes, conversas e lecturas, pasou o tan necesario coma fuxidío paréntese vacacional. Agora, neste agosto que setembrea, mentres as uvas pintan e o mundo sangra, leo uns versos de Valente: “… para hacernos más libres/ guardó de las palabras/ en tiempo de mentira…” Sinto envexa do Alberto Jiménez Fraud merecente dese Epitafio. Porque, pode que tivese razón Ciorán, “digas o que digas todo seguirá igual”, pero dá o mesmo: con Sísifo, toca volver a empuxar o penedo pola costa arriba, aínda sabendo que volverá caer antes de alcanzalo cume. Xusto niso acaba descubrindo o adulto a esencia do mundo. A felicidade, a pesar do cansazo e da dor, talvez consista en facer coma que se asubía cando se empuxa e en aproveitar ben o breve tempo calmo que existe entre dous empuxóns consecutivos… Así comeza esta nova xeira de artigos: A contrafío.

Te puede interesar