Publicou El Mundo o 25-11, páxina 21, un artigo cualificando de polémicas, fantasiosas e de delirio imperalista as reivindicacións da expansión do galego máis alá das nosas fronteiras administrativas, con especial énfase na fala que se practica no val do Jálama en Cáceres, e quero aportar aquí unha experiencia persoal remontándome a mili en 1950 no Rexemento Cantabria número 39 en Toledo.
Coincidimos alí un grupo de galegos cos quintos do 48 dos tres pequenos municipios que poboan aquel val e, sen máis, empezamos a entendernos perfectamente: eles practicando a súa fala, chamada mañego en San Martín de Trevejo, lagarteiro en Eljas, e valverdeiro en Valverde del Fresno, e nós no galego que levabamos dentro. En 1994 despraceime alí e atopei en Valverde dous amigos da mili: Serapio e Gabriel Berrio que me puxeron en contacto coas asociacións que defendían a fala. Volvín dúas veces máis e na última dedicáronme a maior parte do día o alcalde de San Martín de Trevejo, Máximo Gaspar, e o concelleiro Domingo Frade, estudoso do fenómeno. Estináronme o pobo coas rúas rotuladas na lingua que eu falo. Intercambiamos libros: Lembranzas da miña autoría e varios na súa fala escritos pro Domingo Frade, entre eles Vamos a falal no que se apunta a súa convicción de que a fala foi levada alí trala reconquista, por pastores galegos. Se reunimos a debater un tema a un asturiano de Navia, a un leonés do Bierzo, a un cacereño do Jálama e a un galego entenderanse a perfección. E isto é galego, pese a quén pese.
