Un artesán de alma gaiteira

Un día un amigo díxome que eu cambiei un tema creativo por outro, e é certo”, confesa Julio Fernández sentado no seu taller, situado no baixo da casa materna en Soutelo (Quintela de Leirado) á que chegou, fai xa cinco anos, cun torno marca Cumbre 022. “Estou encantado. Os meus colegas de Vigo veñen aquí e flipan”, describe cun brillo especial nos ollos ao lembrar os furanchos, as foliadas e como se vive a música tradicional na costa de Pontevedra. “Alí non hai furancho sen gaita ou pandeireta. É outro rollo, pídecho o corpo”, di. Desde o dintel da porta, a súa nai observa. “Agora veo distinto, porque ve que vén xente de fóra preguntando por min, por quen fai as gaitas. Pero ao principio….”, lembra, e confesa que tampouco o seu oficio é coñecido entre os veciños de Quintela: “Probablemente non saben que fago aquí. Supoño que aos poucos se irán decatando”. Algo máis coñecido é o seu oficio entre os seus compañeiros da Banda de Gaitas de Celanova e o grupo folclórico Lembranza Solpor onde toca -ademais de na Banda de Gaitas de Bueu Manxadoira e na agrupación De Pé Feito-. Gaiteiro por devoción, comezou a tocar o instrumento na emigración da man de Castor Cachafeiro, na Venezuela á que chegaron os seus pais e onde naceu no ano 1969. De volta á terra nai, e asentado na costa de Pontevedra, namorouse da gaita escoitando aos Treixadura en Castrelos. “Vinnos tocando e gozando aí arriba e díxenme: eu teño que probar outra vez!. Empecei en Lembranzas da Ría de Cangas, na Banda de Bueu Manxadoira que é onde coñecín a Marcos Campos, que é o meu buque insignia e quen me proba os instrumentos, tamén Pablo Fernández Rial, Mariña Vigo… Sen eles darse conta, eu dáballes as gaitas para probar e a resposta era tan positiva, que me canalizaron ata aqui”, conta quen estudou o ofício na Escola Municipal de Artes e Oficios (EMAO) de Vigo onde foi profesor de asignaturas complementarias. “Ser gaiteiro axuda, pero máis rodearche de xente que sabe máis que un”, subliña, agradecendo especialmente a xenerosidade dos seus compañeiros e colegas de profesión que, en todos estes anos, compartiron con el os seus coñecementos e trucos. Nunha época difícil para a profesión, desde o seu taller artesán de Soutelo, crea dende a nada instrumentos que despois soan nas agrupacións de Ourense e Pontevedra, pero tamén de Lugo, do resto de España, Arxentina, Chile ou Cuba. “Teño sorte porque xa no primeiro ano da pandemia tiña unha lista de espera bastante potente que me fixo aguantar. Esa lista desapareceu, pero agora teño 2-3 meses. Vou entregando e vanme encargando cousas”. A gaita, a cal define como o instrumento insignia da música galega, con permiso das pandereteiras e cantareiras, pode ser bonita ou fea, pero “o que importa é o punteiro. A construción que teña, iso é o máis importante”, resalta este artesán que, aínda que quedou canso dos computadores despois de pasar 22 anos como deseñador gráfico, non dubida en sentarse detrás dun e investigar para seguir perfeccionando as súas pezas. O truco “está en facelo con agarimo. Se amas a música, se che gusta todo o que implica o respecto aos gaiteiros de antes… Eu, cando me poño o traxe, deixo de ser Julio. Represento a todos os gaiteiros de antes”, conclúe.