Escoitando a natureza. Toño do Val (+) e Marcela Santorun

Guiados pola natureza camiñamos pola chamada Baixa Limia, un eufemismo este de andar por casa (Galiza), que as terras baixas do río galego son as portuguesas que rematan en Viana do Castelo e comezan na comarca arredor de Ponte da Barca, onde o río xa é portugués por mudar de nome achegándose á vila de Lindoso. Lobios é o centro deste mundo, cheo de montes, co Salas e o Limia encamiñándose, encaixados, cara o mar de Portugal. Terras dunha beleza sen parangón, de carnes e meles, troitas, augas quentes e friaxe, cunhas luces de ar limpo que baixan ata o Val, tódolos vales queremos dicir. Neles a xente vive dende tempos inmemoriais, xunta e dispersa no hábitat, que as serras e as súas derramas de montes arborados son o espazo tradicional de cabalos, eguas, aves rapaces e lobos. Aquí viven ceibes nestes espazos de fronteiras humanas como Entrimo, coa República de Portugal, noutrora máis pechadas, que conforman o “Parque Natural Gerês/Xurés” dende fai unhas catro décadas coas terras preto delas no veciño Estado. Este ten sido tamén o tempo que viviu aquí o mestre cesteiro Toño do Val, que morría o día de San Francisco Xavier, a comezos deste mes do Nadal. José Antonio González Fernández era un artista do vivir que foi deixando pegadas dabondo dende que deu en traballar trinta e cinco dos seus sesenta anos de vida no Val, Lobeira. Arredor del e do seu magnetismo persoal, deu en facer un camiño coa súa familia nos comezos, para seguir xa en solitario, aínda que non só, no seu taller de cestería, que dominaba con mans de mestre e un falar engaiolante, segundo contan, amigos e coñecidos nosos que o trataron. Home sempre a carón la Raia, primeiro seca, pois naceu e viviu en Medeiros-Verín, e tamén ata o de agora, máis húmida co Limia/Lima. O documental "Cesteando", de Plácido Romero para Arraianos multimedia deulle sona os seus derradeiros anos, un novo “abrilo día” ao mundo tralo estreo no Teatro Principal logo da presentación no centro cultural da Deputación de Ourense fai un lustro. Dende o seu hippismo libertario inicial, tan de contra-cultura, achegouse á esencia do vivir apegado á natureza, dende da terra e as mans, vimbios e carballos, rodeado dunha soidade compartida. Santorun e os lobos Marcela Santorun Ardone, arxentina bonaerense (n.1966) de orixe e formación, onde se licencia en Belas Artes en 1990, chegando a nosa terra o ano a seguir, residindo en Vilagarcía de Arousa (Pontevedra), onde comeza a expoñer en 1994. Comeza facendo carpetas de gravados e como ilustradora en editoriais (Ir Indo, Xerais), acadando en 1999 o Premio da Crítica de Galicia coa súa irmá por un ensaio dela que ilustra dedicado a Seoane. Á luz da súa licenciatura en psicoloxía, 2002, especialidade dende a que traballa no Centro de Información á Muller, pinta “Otredad”, mostra da Galería Visol, coa figura do lobo, totémica dos bosques galegos, no centro. Velaquí a arte axudando a “transformar os traumas reais en simbólicos”. Un escoitar a natureza nos dous autores.