Un home feito de terra

Manuel María é un home feito de terra. Un home feito dunha estraña mestura de terra e auga, ceo e lume, vento e árbores dun lugar, a casa de Hortas en Outeiro de Rei da Terra Chá. A sua identificación co mundo que o veu nacer e medrar, a xente e a paisaxe, non admite gradacións, é total, íntegra. A Chaira vai nel non como memoria senón como elemento básico e vital da súa materia orgánica, da súa materia anímica, da súa personalidade (CGT). Manuel encontrou na Chaira un mundo certo e seguro e proxectou unha urdime afectiva e de expresión entre os compoñentes animados ou inanimados da súa casa natal e as súas arelas de verdade e coñecemento.

A súa tribo constitúe para él a unidade básica e simbólica do espacio e do tempo. No seu microcosmos as terras non teñen lindes nin marcos, e pasado e presente forman un todo sen solución de continuidade. Nada lle é alleo nin estraño. As liñas nas facianas dos chairegos continúanse nos sulcos da terra, o trigo e o centeo serven de alimento ós paxaros, vivos e defuntos sentan xunto á lareira e quéntanse sen orde, distinción ou xerarquía, as árbores que funden as raíces na terra marcan no ceo a liña do infinito e da eternidade.

Manuel María é a capacidade de sorpresa, de emoción, de inocencia. Bota unha ollada ó redor e é capaz de proxectar unha luz sobre as cousas que son máis alleas á meirande parte de xente. Ten unha teima polo máis humilde. Amosa amor polos seres miúdos da natureza, nunha fondura comprensiva e agarimosa, unha actitude de íntima proximidade, un alporizamento emotivo diante do pequeno e desamparado. Enxalza os reguiños, o cantareiro regato do Cepelo, a pequena ermida sen campá e as poceiras abandoadas á súa sorte polos camiñantes. Manuel gusta de falar con toliños e diminuídos.

Home tolerante e aberto. Na súa radical sensibilidade, Manuel nunca enxuíza, refuga todo purismo moral. Sen embargo despreza o vulgar, o pequenoburgués, e sobre todo a falta de respecto. Manuel é un home antigo, posuidor e amigo de valores non moi presentes na actual sociedade. A honestidade, a honradez, a amizade e a infinita comprensión. Un estilo de vida, un xeito, que dsapareceu xa antes de morrer o século XX e de estrear novo milenio.

Home profundamente relixioso, non eclesiástico, e con certos trazos panteístas. Lembra o priscilianismo que percuraba unha simbiose entre a relixión primixenia, sol e lúa, pedras, fontes e árbores e o primitivo cristianismo, socialmente libertador.

Manuel, coa sua imaxe de petrucio, de vello labrego de casa de bo pasar en día de festa, coas camisas brancas sen gravata, é home alegre que gusta de acampasar a súa vida (a pouca que nos deron), a música da natureza, as formas cambiantes e marabillosas da paisaxe, a harmonía do mundo que nos rodea. Amosa certa debilidade polas comidas feitas ó modo tradicional ó longo de horas na cociña de ferro, o vaso de viño tinto de Quiroga, Chantada ou Amandi, e ó remate, un “pitilliño” se se pode.

Devoto da conversa xentil, das palabras feiticeiras, das boas maneiras, do fino humor... en Manuel está sempre presente a súa amizade con Fole, con Novoneira, con Maside e con practicamente todos os que constitúen a literatura e a cultura galegas deste século. Amigo bo e xeneroso, nos seus beizos están sempre as anécdotas de Fole ou de Cunqueiro, as palabras de Otero Pedrayo, os versos de Cabanillas ou Pimentel, ou as derradeiras conversas con Fiz Vergara. Manuel é historia viva.

Viaxeiro, sempre ao lado, as viaxes serven para afirmalo máis na súa terra, viaxa como galego, vendo todo con ollos chairegos. Nesas viaxes, quere coñecer o mundo que rodeou ós seus escritores máis queridos, onde medrou Miguel Torga e onde soñou Francis Jammes.

No percorrer da vida chea e rica de Manuel, houbo e hai perigos que asedian os desvaríos e a debilidade do poeta. Para evitalos necesítase un Virxilio que o axude a que a  súa orixinal inocencia non se crebe. Saleta é ese lazarillo que coa súa presencia, con seu solícito coidado e infinito amor permite que a inxenuidade, curiosidade e bondade xurdidas á beira do regato do Cepelo non se esquenzan.