Cen anos despois: De Ourense a San Andrés

Creo que a obra de Otero Pedrayo, así como as outras contribucións dos camaradas da Xeración Nós, pertencen xa, non só a Galicia, ao mundo enteiro. ‘O universal é o local sen paredes’, escribía Vicente Risco. Por moi local sexa unha obra de arte, se é auténtica e sincera, pertence a todos, tamén aos que tentan dialogar con ela e, en certa medida, facela propia. Otero Pedrayo era un romántico capaz de transformar o ordinario en extraordinario, de facer reverberar toda a xeografía galega dunha luz arrebatadora. As veces necesitamos restaurar a mirada, reenfocar o mesmo de sempre baixo unha luz renovadora. Traballar sobre obras que pertencen á nosa cultura, pero facelo dunha forma diferente, quizais máis atractiva, actual, tamén permite ese reenfoque, sobre todo pensando nunha conexión coas novas xeracións. Facer que poidan ver o extraordinario que está no cotián a través dos instrumentos propios deles. Levo fascinado pola cultura galega desde hai máis de 20 anos. Adoro os libros de viaxes e a maioría das miñas películas desenvólvense ‘on the road’. Vivo en Ourense desde o 2009 e xa no 2006 en San Andrés de Teixido gravei o miña primeira mediometraxe. Comprei "Pelerinaxes" na antiga librería Torga de Ourense. Despois de varias lecturas, e despois duns primeiros tratamentos cinematográficos, deime conta de que, probablemente, o guión para esta película necesitaba ese enfoque especial. Así que decidín seguir o camiño da reinvención, da readaptación, respectando a mestura de xéneros que utiliza Don Ramón no libro. Fixen unha película documental sen sela de verdade ou, como escribiu ben escrbió o crítico de cinema Angel Suanzes, nun dos textos que acompañan o Dvd-libro publicado por Galaxia: ‘unha non ficción que remite ao cinema máis actual’. Decidín respectar as ideas orixinais de Otero Pedrayo que elaborou sobre o cinema documental e mantiven as mesmas etapas dos tres viaxeiros, buscando as referencias visuais trazadas por Risco. Tentei falar ao presente de temas de cuestións que se referían ao ano 1927 pero que seguen vixentes. Por último, no mesmo espíritu oteriano do romanticismo deixeime levar claramente polo amor. Un amor para unha Galicia que puidese ser e que, quizais, aínda pode ser, e que acompaña os pasos de Luzía, a protagonista (Carmen Méndez). Un sentimento que nos move e que seguirá indicando o camiño a novos viaxeiros por eses mesmos roteiros afastados. Notas Entre o 2016 e o 2018 mantiven arredor de 30 charlas interactivas sobre o filme e o libro en diferentes colexios e institutos de Galicia –moitos deles situados nos concellos onde pasa o camiño ou preto – e para min foi quizáis o momento máis enriquecedor da fase de distribución deste proxecto. Non só porque moitos dos rapazes e das rapazas, incluíndo os profesores, non coñecían o camiño, e quedaron impresionados, sin non porque despois realizaron diferentes traballos sobre o tema. Tamén, a través desas iniciativas concretas, se pode facer chegar a historia de nós ás novas xeracións. Pelerinaxes, escrito e dirixido por Simone Saibene, e producido por Noveolas Producciones, estréouse no 2016. Gañou o premio como Mellor Documental no 23º Avanca Film Festival (Portugal) e Mellor Filme no III Festival Internacional de Cine Paisagens de Sever do Vouga (Portugal). Foi nomeado aos Premios Mestre Mateo e representou a Galicia no CinéFIL do Festival Interceltique de Lorient (Francia) no 2016. A editorial Galaxia publicou unha edición libro-dvd do filme. Pelerinaxes pode verse en Filmin, e está disponible en GaliciaLe.