REPORTAJE

El Archivo celebra su semana y espera el traslado de sede

El hallazgo de dos joyas manuscritas y las últimas visitas en Hernán Cortés centran las jornadas

Un total de 221 fondos documentales duermen en el Arquivo Histórico Provincial de Ourense (rúa Hernán Cortés) hasta nuevo aviso. El complejo de San Francisco acogerá el patrimonio cultural que ocupa unos 5.000 metros lineales de estanterías. Una mudanza compleja nunca vista en Galicia que el Ministerio de Cultura espera para otoño, aunque desde el Archivo se plantean incluso hasta final de año o principios de 2020. ¿Alguna reivindicación? "Non. Todo vai ben encamiñado para o traslado á nova sede", se ciñe Pablo Sánchez Ferro, el director. El Día Internacional de los Archivos se celebra este domingo, día 9, y este centro programa una vez más la tradicional semana conmemorativa con jornadas de divulgación que van sumando actividades en cada edición. Esta será la última oportunidad que los ourensanos tengan de realizar visitas guiadas a las dependencias actuales.

Dos joyas manuscritas del siglo XIII halladas en el Archivo constituyen una de las noticias más importantes de la historia del archivo. Ayer centraron una conferencia en el Liceo a cargo del investigador que descubrió el códice, Ricardo Pichel. Pero en este espacio hay otros documentos de gran valor como un incunable de 1473, las "Decretales de Gregorio I". Aquí se conserva el único testimonio existente en la Península Ibérica y que Pablo Sánchez estudió en el 2010. Cuenta que se sorprendió de encontrar ejemplares antiguos en Estados Unidos.

"O documento máis antigo é unha permuta dunha terra do mosteiro de San Pelayo de Antealtares (Santiago de Compostela) que despois chegou a Celanova. É do século XI", explica Sánchez.

La Semana de los Archivos continúa hoy con jornada de puertas abiertas a las 18,30 horas. Mañana, a las 19,30 horas, hay visita teatralizada por la historia de las mujeres ilustres de Ourense. Un repaso por la intelectualidad femenina desde finales del XIX hasta la década de 1930. Hace falta inscripción. 

Ricardo Pichel : "Os ourensáns teñen que coñecer esta xoia literaria de primeira orde"

A gran novidade da Semana do Arquivo é a conferencia do investigador Ricardo Pichel, que achou a testemuña máis antiga de "Vidas y pasiones de los Apóstoles". O investigador concluiu que son de Bernardo de Brihuega, colaborador de Alfonso X . "Non se coñecen moitos colaboradores directos de Alfonso X, ten moita importancia. Estaba estudado por un experto bibliográfico, pero tiñamos a sospeita de que podía ser outra cousa", apunta Pablo Sánchez mentres ensina o códice, que os asistentes á charla puideron observar. Pichel, profesor da Universidade de Alcalá, explicou os detalles do achado.

Como segue a investigación?

Unha vez que coñecemos o contido, hai que comparalo cos testemuños latino, casteláns e portugueses para confirmar a súa filiación textual. Todo parece indicar que pertence á tradición portuguesa e que é un testemuño clave para comprender a difusión da obra de Bernardo de Brihuega no Occidente peninsular, xa non só en Portugal, máis tamén en Galiza. O seguinte paso será intentar dilucidar cal é a relación do texto que transmite este fragmento coa sexta parte da General estoria de Afonso X, así como afinar o contexto cultural no que se produciu, en que medios rexios se patrocinou e que pasou cando chegou a Galiza. Haberá que determinar se, como aconteceu con outras obras relacionadas con Afonso X, tamén foi obxecto de tradución para a nosa propia lingua.

Por que  teñen que coñecer os ourensáns este achado?

Porque é unha xoia literaria de primeira orde. Moi poucos manuscritos producidos no século XIII se conservan nunha copia tan antiga como a que garda o Arquivo. Os fragmentos conservados constituían un códice de moi boa factura procedente do mosteiro de Santa Clara de Allariz, a onde chegaría desde a corte rexia castelá. Poucas veces temos a oportunidade de conservar e estudar un códice tan antigo e valioso como este, do que, ademais, non tiñamos constancia. As terras ourensás xogan un papel importante aquí, pois por elas textos e imaxes percorreron un fecundo itinerario cultural conectado cos grandes centros nobiliárquicos e culturais da época. 

Te puede interesar