Esther Estévez: “O peor galego é o que non se fala”

Nombre Esther Estévez Casado Lugar e data de nacemento Verín, 18/11/1997 Profesión Xornalista. Presentadora do espazo “Dígocho eu!” da TVG. Zorra. Nifrar. Adeus. Dicir. Parabéns. Mamila. Aniversario. Estas son só algunhas das palabras galegas que moitos decimos mal, xa que empregamos os nomes en castelán. Pero aí está o “Dígocho eu!” para correxirnos e aprender a decilo ben. E, por riba, dun xeito divertido. E todo grazas a Esther Estévez, un dos rostros máis coñecidos das redes sociais e pequena pantalla en galego. Con ela, un equipo formado por Carlos Amado e Rocío Pérez e que están facendo posible que cada vez máis xente nova, e non tan nova, teña interese por aprender e mellorar o seu galego. Comezamos a entrevista… e a ver se non metemos a zoca! Xaneiro de 2020. Comeza a emitirse “Dígocho eu!”. Pero antes, como se forxou esta idea? Nos últimos meses do ano 2019, Carlos Amado, responsable dos contidos web, buscaba facer un espazo nas redes sobre o galego. Un modo de que tanto o público, como nós mesmos, que tamén metemos a zoca, aprendésemos cada vez un chisco máis. Foi creado sin como un contido máis dos que temos nesta casa, e ir sacando vídeos pouco a pouco. Nunca imaxinamos toda a revolta e repercusión que está tendo. E nós encantados! En poucas palabras, por se hai alguén que non oiu falar deste espazo, como o describiría? Un formato breve, de redes sociais, no que te divirtes e aprendes galego. Vostede é a cara visible, pero hai un equipo detrás o que fai posible cada un dos espazos emitidos. Sempre o quero aclarar. Como son eu a que presenta ou sae nas entrevistas, parece que non hai ninguén máis detrás de cada capítulo. Pero somos tres persoas traballando para elaborar os contidos: Carlos Amado, o que eu defino como o cerebro do “Dígocho eu!” e do que saen case todas as ideas boas; Rocío Pérez, a nosa lingüista, que nos revisa todos os contidos, o guión, e que non cometamos erros, e eu. Como é a dinámica de creación de contidos? O primeiro paso foi facer unha listaxe de palabras que normalmente decíamos mal, nós e a xente do noso arredor. Lista que segue aumentando cada día, tamén a través das achegas que nos fan dende as redes sociais. A verdade, é que palabras temos unha manchea delas. O seguinte é levala a práctica, guionizala, buscarlle o toque máis desenfadado para que a xente se quede con elas e se anime a seguir véndonos e aprendendo máis do galego. E logo toca difundir por redes. Ese toque tan divertido sen dúbida llo pon vostede. Eu sigo aprendendo cada día, pero recordo nos primeiros programas como Carlos Amado me incentivaba a “soltarme”, a “volverme algo tola”, porque eso é o que chega a xente. A información sempre está aí, pero cun toque de tolemia, cala máis na xente. A idea é fuxir un pouco dos “corpiños”. Se nos din que imos “aprender algo”, parece que nos soa como “aburrido”, que nos recorda a aquelas clases de cole das que todos quixemos fuxir nalgún momento. Ademais, é preciso darlle un toque de redes para que nos quede máis dinámico e bonito. E esta tamén é a forma de chegar á xente máis moza. Temos que deixar claro unha cousa. Tal como pasa en xeral nun traballo de comunicación, o “Dígocho eu!”, son pequenas pílulas de ao redor dun minuto, pero hai moito moito traballo detrás. Si! Hai moita xente que aínda me di “só fas iso?” (risas). E esto leva o seu tempo. Soa raro decilo, porque non se ve, pero estou bastante líada, con proxectos, gravacións… Entre nós… ese toque seu de “tolemia” que aparece nos vídeos vén “de serie”? Si e non… que galega son! Dígamos que no instituto era unha rapaza moito máis tímida. Fixera teatro, toco nunha banda de gaitas… pero sempre máis nun segundo plano. Na facultade fun abríndome e sendo máis espontánea. Pero a xente que sempre estivo máis preto de mín, sabe de sobre dese punto meu desenfadado e algo tolo. Con todo, non creo que nunca pensarían que chegase a facer isto e para tanta xente que nos ve. Falando do instituto, un dos momentos que vivíu xa nas primeiras emisións do programa foi voltar ás aulas, pero desta como convidada. Foi… surrealista. Realmente califico todo o que está a pasar como un chisco surrealista. Tan só foi un mes despois de comezar o programa, xa todo Verín sabía que estaba na TVG e alá fomos a gravar vídeos cos alumnos e fixemos unha pequena charla cos alumnos. Foi bonito voltar. E esta iniciativa de visitar centros escolares continuou. Fomos a dous colexios máis, pero meteuse a pandemia polo medio e… agardando a retomalo. Pero agora que sacamos o concurso “Dígocho eu!”, co que buscamos que as mozas e os mozos dos colexios non envíen unha idea de guión a través da súa profesora ou profesaor para gravar un capítulo, agardamos seguir nese camiño. Penso que na etapa escolar é un sitio no que é importante estar para fomentar o emprego da lingua galega como algo natural. No IES Taboada Chivite de Verín, onde estudou Esther Estévez. E nesa liña de achegarse á mocidade, Tik Tok e agora twitch. Un non parar (risas). Queremos estar onde está a xuventude e estas plataformas bríndanos esa oportunidade. Agora son Tik Tok e Twitch, e, no futuro estamos abertos a ir onde vaian as mozas e mozos galegos. A clave é tentar adaptarse a calquera rede. Recoñezo que coa idea de Tik Tok, non acababa de ver o formato de todo claro. Pero Carlos Amado, unha vez máis, acertou. Adaptámonos perfectamente. Con Twitch, un pouco a mesma historia. Ademais tivemos a gran sorte de dar co actor luso Rodrigo Paganelli, que é todo espontaniedade, cae xenial… é desas persoas coas que cando te xuntas, saca o mellor de ti. Neste tempo que leva co programa, algunha anécdota que recorde especialmente? Moitas. Pero igual a máis viral foi a de “zorra”. Saiu ata na Sexta! (risas). Aproveitamos, por se alguén o descoñece, que “zorra é unha especie de caixón escorregadizo, útil para transportar cousas e persoas. Ou un carro baixo para transportar pesos”. O que ven sendo en castelán “trineo”. Segundo o vídeo, a palabra, sempre temos máis ou menos interaccións. Neste ano tamén chegou unha gran nova: a concesión do Premio da Cultura Galega 2021 na categoría de Lingua. Foi outra sorpresa máis. Recordo perfectamente o momento. Comunicáronmo a mín de todo o equipo e quedei medio parva ao teléfono. Só decía “grazas, grazas, grazas”. Estaba desexando colgar e berrarlle ao meu equipo, “ei! Vinde para aquí que vos teño que contar. Que nos deron un Premio da Cultura Galega!”. É moi emocionante. Por que cree que a xente ten medo a falar en galego? Pois os que xa o falan, cren que o falan mal e temos como un prexuizo. Algo moi galego, creer que o facemos mal. E os que non o falan, que quere ser neofalante, pensa que non vai estar á altura, e entón, nin o tenta. Nós tentamos sacarlle ferro ao asunto. Obvio que nos vídeos ten que ir en galego normativo, pero queremos que a xente se solte e saiba que eu, todos en xeral, metemos palabras que non deberían ser. En certos rexistros ten que ser normativo, pero logo, cada un que fale a súa maneira. O importante é que o fale. Co Nadal á volta da esquina… tocará Verín… Si. Pero a verdade é que agora mesmo estou vivindo semana a semana. E máis co tema da pandemia, que non se poden facer plans moito máis alá. E sendo de Verín, e pensando máis alá do Nadal… o Entroido! Home! Eu son de Entroido 100%. Dende o primeiro ata o último día. A tope. Todos os que somos de terra de Entroido o levamos no sangue. A modo resumo, que balance faría destes anos? Positivo, moi positivo. Inesperado. Cando comezas algo queres que vaia ben, pero nunca pensamos que chegase todo isto o que estamos chegando. Superando todas as expectativas que podíamos ter e dándonos moitas alegrías. Eu, e os meus compañeiros, desfrutamos moito con el. Nunca se sabe a vida que pode ter, pero, de momento, temos “Dígocho eu!” para tempo! COA VENIA 1. Unha palabra en galego. - Eu son a “rapaza das palabras”… así que está moi moi complicado. Pero vou decir “zorra”, por todo o viral que se volveu. E se alguén aínda non sabe o que significa en galego, que indague. 2. Unha película. - “Interstellar”. 3. Unha serie. - “Lost”. 4. Un libro. - “Illa decepción”, de Berta Dávila. 5. Unha banda sonora na súa casa. - Tanxugueiras, Sés, Aitana, Miki Núñez… e de cando en cando algo de orquesteo para animarme. 6. Unha cor. - Azul. 7. Un recordo da súa nenez. - En familia e co meu irmán. 8. Cando se mira ao espello, ve… - Unha persoa feliz e orgullosa do que son. Tentando sempre ser mellor persoa. 9. Un lugar para perderse. - Verín e arredores. Toda a comarca de Monterrei, en xeral. 10. Unha viaxe pendente. - Grecia. 11. Unha manía. - Teño moitos tocs… teño que confesalo. Por decir un: comprobo mil veces se deixo todo apagado na casa. Tamén cando saío do coche, nunca estou ao 100% segura de que queda pechado. 12. Perde a calma con… - Con que me soben o pelo cando está recén lavado. 13. Recobra a calma perdida con… - Falando. Expresando en voz alta o que agobia ou cabrea, fai que se me vaia pasando. 14. Un vicio confesable. - Sen querer facer ningún tipo de publicidade… as Oreo. E calquera postre con sabor a Oreo (risas). 15. Un soño. - Que “Dígocho eu!” dure moito moito tempo e siga facéndome así de feliz.