A historia das mulleres ourensás da man de Rosa Cid Galante

Rosa María Cid Galante vén de publicar o seu último libro: “Mercedes e Rosa Do Campo De La Fuente”, dúas mulleres ourensáns nacionalistas nos anos 30 das que pouco ou nada se sabía. Tirando de fíos logru ata coñecer aos seus familiares dando forma a un libro necesario para non esquecer o nome de mulleres que, unha vez máis, a historia mantivo case ocultas. Paralelamente, cada domingo, no seu blogue “Historia das nosas mulleres ourensáns” presentanos a unha desas mulleres aguerridas, do presente ou do pasado, que teñen unha historia que merece a pena coñecer. “Mercedes e Rosa Do Campo De La Fuente” é o nome do seu último libro. Que aborda? A traxectoria de dúas mulleres que me tiñan obsesionadas dende que fixen a tese de doutoramento. Daquelas estaba lendo un libro sobre as primeiras mulleres nacionalistas que fora escrito por Noa Ríos Bergantiños no que figuraban estes nomes. Eu quedei impresionada por estas ourensáns das que pouco se sabía máis alá de que eran da nosa terra. Dúas mulleres que nos anos 30 formaban parte do partido nacionalista e escribían cando nesa época o máis normal era que se agrupasen en asociacións relixiosas, era para investigar. Como foi ese traballo de investigación? Comecei buscando polos apelidos, aínda que foi unha dura labor. Dende que as veces asinaban como “Docampo” e outras “Do Campo” a que este era un apelido moi común. Ademais elas solian asinar só co primeiro apelido. Despois de buscar en arquivos, rexistro civil, obispado, partidas de nacemento… fun atando cabos e averiguei o segundo apelido: “De la Fuente”. Seguín tirando do fío, sacando información… ata que dei coa familia. Como deu con ela? Pois de Rosa Do Campo descubrín que casara cun comerciante que se apelidaba Peiró. E así, a través do Facebook, cheguei a un Peiró do Campo en Toledo. E, por probar, mandeille unha mensaxe por se acaso lle era da familia. E… E de alí a unhos días respondeu… e resulta que era seu fillo! E eu que pensaba que me tomaría por unha tola… Supoño que foi un momento sorprendente á par que emocionante. Aí todo tomou un novo rumbo. Para mín foi moi satisfatorio poder reconstruir toda a súa vida familiar cando só se sabía que eran da nosa terra. Como se sinte co resultado? Moi feliz. É o libro ao que lle teño máis cariño porque me levou moito tempo e estaba detrás del dende facía anos. Ademais do feito de poder reunirme coa súa familia e seguir recollendo información de primeira man. Este é o seu último libro, pero xa ten publicado catro, ademais de numerosos artigos. E todos eles coa muller e o ensino como un importante eixo. De onde lle ven este interese? Cando finalicei a carreira de Historia en Santiago, fixen o doutorado aquí, en Ourense, e cando houbo que decidir que tema abordar na tese doutoral, unha mestra, Carmen Benso, guioume cara o estudo da muller de Ourense. Daquelas, sobre o ano 94 aínda non había moitos estudos centrados nas mulleres de Ourense. Sobre todo aquelas que accederan ao ensino reglado e universitario. A partir de aí comecei a investigar sobre o tema e, así foi como durante dez anos me adiquei a elo. Cóntenos algo máis deses libros que ten publicados. Comecei facendo pequenos artigos sobre o aceso da muller á educación e a ámbitos sociais. E, pouco a pouco, parte da miña tese foise publicando. O primeiro deles foi “Entre a tradición e o cambio en Galicia. As mulleres na sociedade ourensá de comezos do século XX”, elaborado con Carmen Benso, onde falamos do ambiente das mulleres ourensáns nunha época na que xa comezaban a ser notorias as ideas de cambio sobre a muller. Nese momento había un debate sobre se a muller podía acceder aos estudos e se tiña as mesmas capacidades intelectuais que os homes. Aí recóllense artigos de prensa, o debate que había na cidade de se podía acceder a unha profesión. Logo veu, “O Ensino Primario en Ourense no primeiro terzo do século XX”, onde fago un estudio moi exhaustivo acerca das escolas que había en Ourense, sobre todo as de nenas. Nel tamén se estuda o absentismo que afectaba as mulleres e a que se debía e como era o ensino. O libro breve “A Escola Normal de Mestras de Ourense (1877-1970) a súa orixe e os seus emprazamentos” traza o percorrido das mestras, que tivo os seus avatares e visicitudes. O cuarto libro é “Estudo estatístico da alfabetización e do analfabetismo desde unha perspectiva de xénero na provincia de Ourense (1900-1930)”, que xa o titular define o que aborda. Do que non me queda dúbida é que tras todos e cada un deles hai un gran e intenso traballo de investigación. Como o conxuga co seu traballo como docente? Cecáis porque teño pouca vida social. Saío moi pouco. Aproveito cada minuto para seguir lendo e investigando. E, realmente, gústame e divirteme. Como docente, investigadora do papel da muller. Como ve a xuventude actual no eido do feminismo? Cando investigo a estas mulleres vexo que tiñan unhos ideais moi avanzados para a súa época. Visto agora, ves que levamos un longo percorrido traballando na igualdade, pero á vez, observamos que aínda non damos soltado grandes lastres do pasado, incluso volvendo atrás en certas ideas. Mentalmente aínda quedan moitas moitas cousas que hai que superar. Non só polos homes, senón pola sociedade en xeral. E a todo esto sumamos unha xoia coa que nos agasalla con tan só a golpe dun click, o blogue “Historia das nosas mulleres ourensáns”. Este traballo xurdiu cando acabei a investigación. E co pensamento de que se non se divulga non se descobren as cousas, comecei a subir entradas das mulleres que investigara para o meu traballo. Era unha mágoa que quedasen “ocultas” nunha biblioteca e pensei que deste xeito terían moita máis visibilidade. E foi sumando e sumando ata… Agora mesmo teño recollidas, por categorías, 790 cunha breve biografía e de tódalas épocas e ámbitos. Agora é moito máis sinxelo recoller información ca cando comecei. E sigo sumando con informacións que descubro, nomes que me achega a xente, e outras moitas que me saen ao paso lendo. Búscanme! Cada cando publica? Cada semana. Antes sacaba tres á semana. Pero tamén precisaba descansar algo. Así que decidín que cada domingo saia unha. Hoxe é domingo… que nos vai amosar hoxe? Hoxe saen dúas monxas que foron vítimas da Inquisición. Eran de do convento de Allariz e daquela foran sospeitosas de facer algún tipo de ritual. Ata che adianto que a vindeira semana será sobre Rosa Do Campo de la Fuente.