Opinión

O que non é verso, prosa é

Cos idiolectos sucede como con case que todo. Así que o que pra uns é unha cousa, pra outros ven sendo outra... non sempre moi parecida a aquela. Ogando Vázquez, o meu profesor de literatura by excelence -de Moreno Baez, xa na universidade, o que máis apreciei nas súas clases foron os chaleques marelos cos que adoitaba ilustrarse- facíanos ver o concepto de idiolecto contando o daquela dama, seica profesionalmente ocupada nun barciño da rúa do Vilar, que lle explicaba ó señor xuíz, na ocasión propicia, que lle consentira á demandante que lle chamara puta, mesmo prostituta, tamén que lle chamara fulana e, aínda máis, colipoterra e rabiza, pero que cando lle chamou individua non se puido conter e foi cando lle zorregou unha oblea (como coidadosamente se dicía daquela) un par de ostias, vaia, como diríamos agora, liberados xa de moitos traumas infantís, seica.

Pra aquela muller de vida airada (antes tamén se falaba así) a acepción de individua significaría, no seu idiolecto persoal, sabe deus que grave cousa merecedora de resposta tan contundente como a dada. O caso é que enseguida entendemos, os alumnos de Don Xulio Francisco, o que era un idiolecto persoal, mesmo o que era un idiolecto familiar ou tribal; o xeito de falar dunha persoa, dunha familia ou dunha tribo enteira. Tamén aprendemos que se había que andar con moito ollo á hora de falar con alguén se un non quería facer o Humpty Dumpty, o personaxe, o ovo antropomórfico, que xurde en "A través do espello" e nos advirte de que il é o dono das palabras e que as palabras significan o que el decide que signifiquen. A saber o que el querería entender por individua.

No noso idiolecto familiar tiñamos non prohibido, pero si recomendado, que non comeramos esburo, senón con patacas, que xa estaba ben de comer filetes, así sen máis, ou peixe, sen nos levar unha codia de pan á boca ou acaso unha pataquiña fervida. Imaxínense o que sería comer carne ó caldeiro sen lle botar dente ás patacas. Unha ruína. Pois iso.

Isto dos idiolectos élles cousa de moita enxundia e hai xente á que lle pasa coma ó personaxe de Moliere que falaba en prosa sen sabelo: "¡Naiciña, levo máis de corenta anos falando en prosa sen sabelo!" Creo recordar que o que dixo o burgués xentilhome cando lle confirmaron que ou se falaba en verso ou se falaba en prosa, e que o que non era verso era prosa e o que non era prosa era verso... e déixoo eiquí que me vou formar un lío.

Aínda que, pensándoo algo millor, ímola liar un pouco máis. Teño eu unha amiga que afirma non saber galego e non entende porque o outro día, falando en castelán pra explicar que "teniendo al niño en el colo y estando a esmagar unas patatas que acababa de hervir en una tartera mientras rillaba una codia de pan reseso" non consigueu que ningunha das súas amigas lle entenderan algo. Temo que si me está a ler, a partires de hoxe, poderase gabar con elas de dispor de un idiolecto tribal (á familia millor non metela en leas).

Algo así debeu ser o que me pasou a min con Santiago Jaureguizar cando lle chamei badulaque, facendo uso de meu idiolecto familiar, tan distinto do seu, que, efectivamente, ten un senso un tanto despectivo. Non tanto coma individuo, claro. Puídenlle ter chamado individuo. Lástima non me ter acordado do señor Ogando; por pouco chega o sangue ó río. Un badulaque é un zascandil, un alpabardas, un langrán, pero non é cousa mala ningunha, un troupoloutrou, un chisgarabís, nin sequera é individuo; a verdade é que un badulaque é un badulaque, e que cada quen vai interpretalo como lle pete. E amén. O problema é que ás veces eu son un arroutado, danme arroutadas e así me vai.

Pontevedra é a cidade das prazas, todas elas de orixe medieval; así a da Verdura, a das Galiñas, a do Pan que ven sendo a actual do Teucro ou mesmo a da Leña onde, como non podía ser menos fomos xantar o Jaure e máis eu esoutro día. Pagou el. Como estabamos a chegar a xaneiro e neste mes dise que sabe a cordeiro eu pedín unha caldeirada de raia, el xa non me acordo que pediu. O Rianxo xa non é o que foi, que lle imos facer, cando menos se o xulgamos polas patacas, que as comín para non comer raia esbura e non ter que andar a facer precisións lingüísticas que no conducen a nada malia que adoiten ser divertidas, mesmo se inclúen as moitas acepcións de badulaque que o non comer esburo me trouxo a colación.

Eu téñolle lei ó Jaureguizar. No meu entender é o escritor de nós que máis e máis a miúdo e millor, e con máis contundencia, reflexiona sobre a nosa condición de tales. Por se non lle fora abondo cuestiona con frecuencia inusitada a nosa realidade cultural, tan empobrecida ultimamente como pra que ninguén ouse reparar, agás il, en feito tan deplorable. A súa actitude insúflalle algo de vida a ese organismo, medio desvanecido en estertores, que é a nosa realidade cultural, ignorada pola maioría dos nosos xornais, á marxe dos noticieiros da televisión en moita maior medida da recomendable, e faino non a carallo quitado, que sería feo, ou sexa, con gañas de foder, senón ó Buster Keaton, ou sexa, a cara de pau, sen mover un músculo das fazulas que el adoita chamar meixelas, nin de furtar o feito de poñer unha das dúas logo de que lle teñan dado na outra, algo que lamentablemente non fixen eu. Agora o que lamento e non recordar que foi o que comeu el no Rianxo. Igual o fixo esburo.

Te puede interesar