Uns días atrás, nun alarde de intrepidez, fun a unha aldea. Esa unidade territorial que a maioría dos que teñen menos de 25 anos coñecen de oídas e que non hai tanto tempo era onde se acumulaba o groso da poboación galega. Eses lugares dos que moitos de nós temos carros cargados de bos recordos. Días enteiros de xogos ao ar libre, xornadas axudando ou estorbando, segundo se mire, aos maiores apañando nas patacas ou pisando uvas na vendima. Anacos do espazo nun tempo cheos de vida e que hoxe semellan fotografías envellecidas, inmoviles.
Atopábame sentado ao pé dunha cociña de ferro, escoitando atentamente a unha persoa maior á que me une de sempre unha relación de respecto e afecto, entre outras cousas, porque é meu avó; ademáis dun manantial deso que chaman sabedoría popular. Non sei se a memoria do Alfredo se pode medir en xigabytes pero dubido que haxa moitas computadoras con máis capacidade para almacear datos e recordos.
Estábamos a falar un pouco de todo. Podería pasar horas escoitando as historias que cruzaron pola súa vida ao longo de 92 anos. Nun momento dado, unha frase pronunciada no medio da conversa fíxome pensar. “Cando eu era un neno aquí vivíamos máis de 200, hoxe quedamos 12” a pena con que pronunciou estas verbas amosaban ben ás claras a melancolía de ver as rúas da súa infancia sen un ánima con quen cruzarse nos escasos paseos entre casas que algún día acolleron a familias enteiras e agora están abandoadas e desmoronándose polo peso do esquecemento. Cada pedra caída é unha historia que se perde.
As causas da fuga dos que non faleceron xa cara a colmeas máis poboadas son moitas e coñecidas. Vivir no rural adquire tintes de heroicidade hérculea. Malas comunicacións, ausencia de transporte público, carencia absoluta de servizos, en definitva, discriminacións que convirten aos poboadores das aldeas en cidadáns de segunda.
Resúmeo ben a historia real dun amigo que vive nun pobo onde teñen o Internet no rural por satélite e sen embargo a estrada para chegar parece traída directamente do século XIX. Ten a autopista da información na casa pero un camiño de cabras para chegar a ela. Paradoxas destes tempos.
Levo anos escoitando que hai que frear o problema do despoboamento rural, que hai que tomar medidas que reequilibren o territorio. Saín á porta da casa, puxenme a mirar arredor e, a verdade, non vin nada. Cero. Cero actuacións reais que trascenderan os papeis como cero habitantes van quedar na aldea a non moito tardar. Moitos ceros como para que se poida albiscar futuro.
É moi triste pensar que cando Galicia sexa só Vigo, A Coruña e algunha cidade máis, Galicia xa non será. Esta dinámica ameaza con disolver nas areas do tempo toda a nosa esencia, todo o que fomos e gran parte do que somos. Suporá a perda das raíces das que agromaron unha lingua, unha filosofía, unha forma de ser e estar na vida, a nosa.
Por non falar do abandono das terras que deixa un campo aboado para os incendios e a renuncia a un sector primario que debidamente reestruturado e potenciado podería ser un gran recurso para moitas persoas que non atopan acomodo no mercado laboral. Cando vexo nos medios reunións cun montón de xente con caros traxes para tratar de buscar solucións a este drama, que teñen toda a pinta de non ter pisado unha bosta na vida, penso o lonxe que estamos de atopar o camiño de volta. Esas receitas máxicas que aparecen de cotío na prensa e nos dosieres das administracións teñen que cristalizar en accións concretas. Agardemos que cando quiten o traxe e poñan a funda de traballo non sexa xa demasiado tarde.
