Opinión

Os toxos alien

Hai moitos anos pregunteille a unha señora que vendía semente de toxo na feira de Ourense, cunha medida que era unha copiña de madeira ben pequena que quen compraba aínda aquela semente. A cousa facíaseme estraña porque daquela, hai trinta anos ou así, a cría da vaca ía xa costa abaixo, os montes estaban acugulados de toxo e non había quen fose rozar. A feira de Ourense camiñaba irreversible a ser fermoso lugar de, digamos pola nova, socialización interpersoal gastronómica, ou pola vella, un comedoiro de pulpo e vitela para os sete e dezasete. A vella vendedora olloume con cara de curuxa simpática, e ata creo que tiña un pelo de barba longo no queixo como unha bruxa, e díxome sorrindo: “Sempre lle hai alguén que llo quere botar nas terras dun veciño co que se leva mal”. Ai. A señoriña era parte dunha trama que se extinguía, como a do batedor do sacho na cabeza allea ou do movedor de marcos nocturno. Hoxe, tristemente, tomoulle o relevo na tipoloxía rural dominante o vello ou vella que vive só e se perde nuns eidos que xa non recoñece e, despistado, anda e anda ata que o engolen os lobos da noite e o frío. Pero daquela aínda se vendía semente de toxo.

E veume á cabeza o “Ulex europaeus” que é como lle chaman pola científica á planta, porque me chamou a atención moito velo baixo outra perspectiva distinta á das fermosísimas flores superlativas -chorima, o seu nome, é unha evolución dun “florecísima” latino- ou como base do estrume das cortes. O toxo, señores, é unha das cen especies invasoras máis perigosas do mundo. Por todo o planeta. Na illa de Tenerife, por exemplo, inzou no norte, seica asociada á repobación de piñeiros. Pero hoxe está esparexido por zonas de Nova Zelandia, Hawaii, Sri Lanka, Sudáfrica e pola cordilleira andina; desde Perú a Chile. Precisamente neste último país é unha praga en varias zonas do centro-sur, entre elas a Illa de Chiloé, antigamente coñecida como Nueva Galicia, capital Castro, ou a zona do Puerto Mont da canción de Vitor Jara. E como chegou alá? Pois seica foron gandeiros galegos que no século XVIII importaron semente de toxo de Pontevedra porque non tiña alá nada semellante co que facer estrume para as cortes das vacas que mantiñan nas pequenas explotacións que reproducían o esquema de aquí. E claro, como as mimosas entre nós, axiña os ventos esparexeron sementes e pasou a ser un problema. E algo semellante pasou en Nova Zelandia, Sudáfrica, etc. con “exportadores” anglosaxóns. 

En Chile están moi preocupados pola invasión. Chámanlle alí espinillo, pica pica ou outras formas. Claro que tamén hai xestas polos montes -e parques- e silvas. En fin. Cando pensamos en “especies invasoras”, sempre se nos vai a imaxinación ás mimosas, aos plumeiros eses das autopistas, aos eucaliptos... digamos que aos que nos invaden, e o que menos se nos ocorre é pensar que en nós como invasores. Que o noso modesto toxo figure no ranquin “100 of the World's Worst Invasive Alien Species”, editado pola “Global Invasive Species Database” da Unión Internacional para Conservación das Especies, organismo da ONU sito en Suíza, resúltanos sorprendente. E que hai que ver as cousas en perspectiva global. Inda que se faga raro raro.

Te puede interesar