Isto de ser novelista é unha ocupación que, en tempos, mesmo chegou a estar ben considerada. Hoxe e de modo algo desafortunado xa non é así pero, cando menos e nalgunhas ocasións, está ben recompensada. Os meus amigos e os lectores asiduos deste xornal saberán ó que me refiro, así que aforrareime comentarios que poidan sonar a obsecuentes.
En calquera caso hai outras compensacións que convén non esquecer; por exemplo, o feito de escribir novelas históricas permíteche habitar en tempos nos que non te correspondería facelo... de non ser porque a túa condición de escritor cho consinte. Así, grazas á práctica literaria, "vivín" nos séculos XVI, XVII, XVIII e XIX, e a maiores fíxeno con máis intensidade que a maioría dos meus coetáneos no XX e XXI. Documentar esas novelas converteume nun estudoso da nosa Historia de Galicia, aquela que nin por equivocación nos aprenderon no xa lonxano bacharelato, cursado de acordo coa lei de educación, promulgada no ano 1953, que nos fornecía dunha formación humanística que hoxe tanto se bota en falla en calquera dos plans de estudos que a foron sucedendo ó longo dos anos, goberno tras goberno, lei tras lei.
Non sei se é pra chorar de tristeza o triscar de risa e de ledicia ó constatar que, todas esas leis de educación, case a unha por lexislatura e goberno, nos teñan fornecido ó conxunto de cidadáns do que formamos parte de xeneracións e xeneracións de rapaces cuxo nivel cultural medio é máis elevado do que nunca o fora, pero cuxo nivel intelectual individual medio é moito máis baixo do que nunca padeceramos. Como consecuencia desta realidade a busca da excelencia é algo non sei se tan deteriorado ou tan esquecido que estremece. Pan e circo nunca tiveramos tanto coma o que agora desfrutamos.
Neste disparatado país así de desfeitiño publícanse anualmente o dobre de títulos que en Francia mentres que o número de lectores españois ven sendo a metade da dos franceses. Átenme esa mosca polo rabo e desculpen de novo esta nova digresión. Xa saben que estou afeito a estes desafogos cheos de melancolía. Aínda recordo como, non hai tantos anos, alá polos lonxanos oitenta, este país traducía ás linguas que o enriquecen, máis pronto e millor do que o facían outros do noso entorno. Centros de cultura, centros de venda de libros traducidos como poden ser Paris, Berlín ou Londres, cederan a Madrid compradores de libros en razón desto que hoxe se nos antolla entre incrible ou mentira.
Rematada esta segunda digresión, que non sei se viña ou non viña a conto, sigamos con aquilo ó que íamos. Que era? Pois contarlles como a condición de escritor me consínteo habitar espazos esquecidos.
Maio queda xa á volta da esquina. Hai anos, en Asís, na terra do Francisco que lle legou o seu nome ó actual papa de Roma, vivín unha noite enteira na Idade Media. Tratase dun rito anual que acaso deberiamos ter en conta, agora que por eiquí somos tan dados a este tipo de celebracións. Non sei se recordarei ben a denominación da xornada e se a escribirei ben. Trátase das "calendi maggio". Ó longo de todo ano a xente de Asís divídese en dúas partes, a saber: a Magnífica Parte de Sotto e maila Magnifica Parte de Supra, algo así como ós da Rúa de Enriba e os da Rúa de Embaixo celanoveses de outrora.
Chegado maio e as súas calendas pechan ó pobo á entrada de calquera xente e, unha vez chegada a noite, unha vez anoitecido, pechan as rúas a calquera veciño que non vista ó uso obrigado e non participe na reproducción exacta da vida en Asis durante a Idade Media. Apagan a iluminación eléctrica, prendes farois e antorchas e a cidade convertese nun espectro mentres os de Supra e os de Soto reproducen a vida daqueles anos. Só un xurado de cinco persoas pode recorrer as rúas contemplando as escenificacións dos oficios, dos mercados ou da impartición de xustiza nos tribunais. Con eses cinco xurados, cinco homes de cultura amplamente considerados como tales, poden recorrer o pobo tres convidados; un pola Parte de Supra, outro pola Parte de Sotto e outro máis pola do xurado. Eu funo pola Magnífica Parte de Sotto. Un privilexio que recordo e sigo agradecendo. O premio ó vencedor de concurso tamaño e a posesión dunha bandeira que presidirá a súa sede social durante todo un ano, nin máis nin menos, nin menos nin máis. Non sei o que sucederá hoxe, pero daquela preguntei por quen sufragaba os gastos e respondéronme que eran eles mesmos os seus "subvencionadores".
Confeso que nunca fun moi amigo das subvencións. Serven, entre outras cousas, algunhas delas positivas, sen dúbida, pra apoiar sectores nos que a inversión privada é renuente a participar -nada que unha boa lei do mecenado non axude a paliar- pero tamén a que os que non as reciben compitan en desigualdade, en inferioridade cos que si o reciben e, a fin de contas, son pan pra hoxe e fame pra mañá. Co diñeiro público non se debe xogar como se pode co privado. Díxeno hai trinta anos, daquela que montaba eu no machito non sen un certo desparpallo. Repítoo agora, logo de me ter apeado da montura, e cando esta xa me leva proporcionado máis dun par de couces. Tamén algunha satisfacción, é verdade, algunha tan recente que aínda estou levitando de satisfacción e gratitude. Pero falabamos de cartos, de iniciativa popular, de xente que revive o seu pasado e ó tempo organiza o seu presente porque xa saben, meus amigos, que o futuro non existe, que o futuro é tan só o presente que desexamos. Pois iso. Construámolo, o noso, antes de que nolo esfarelen de todo.
