Veño dun tempo moi antigo. Non é mérito ningún. Pásanos a todos os da miña idade. Ou ós máis de nós. O tempo do que vimos foi aquel no que a lectura da Biblia tiña que ser levada a cabo baixo a dirección espiritual dun sacerdote, non doutro xeito ningún. Tempos aqueles! Tamén era indicado consultar o "Índice" por ver se nel estaba ou non estaba incluído o libro, a novela que pretendías ler o libro de poemas cuxa lectura podería estremecerte. A intranquilidade así causada, a ansiedade de ler, resolvíase se nas primeiras páxinas figuraba o "Nihil obstat" da autoridade eclesiástica. Daquela só ela, e máis os censores do réxime, decidían que lecturas eran recomendables e cales delituosas ou inmorais. Tal era o tempo do que vimos, pero eu non o vivín así dentro da familia. Mesmo a miña avoa Regina, dona dun integrismo relixioso notable, xustificáballe ás amigas que me pillaban lendo unha novela incluída no "Index" dicindolles que se non a entendía xa abandonaría a súa lectura e que, si a entendía, era sinal de que podería lela.
Se hai xente nova que lea os xornais, que seica hai ben pouca que tal cousa faga, isto que recordo hoxe, halles soar a música celestial, no millor dos casos, ou a batalliñas dun vello fantasioso. Equivócanse. A cousa era así coma lles digo. Sucedía o mesmo coa censura cinematográfica. Nas entradas das igrexas había unha a modo de furna vertical, colgada nas portas centrais, nas que fixaban cunha chincheta unhas cartolinas, brancas e rectangulares, nas que figuraba a cualificación que tal ou cal película lles merecía ás súas reverencias. As puntuacións ían de 0 a 4, pero en moitos casos eses números ían seguidos dun "R" que quería dicir "con reparos" e, as veces, dunha advertencia terrible: "gravemente perigosa".
Escuso advertirlle ó lector que, tan axiña como vísemos un deses "R" ou millor aínda unha advertencia de que a película era gravemente perigosa alá íamos de contado por considerar que a película ía pagar a pena. O mesmo ca os libros prohibidos. O problema era o DNI, porque cando as proxectaban nas grandes salas de cine de entón, non deixaban entrar nelas ós menores de dezaseis anos. O resto da información facilitada pola igrexa era máis ben de tipo moral porque o que se di moita noticia da trama, do argumento a verdade era que non cha daban as facía aínda máis suxestivas.
O mundo moito cambiou, tamén neste último sentido. Hoxe cando vas ó cine, ou cando comodamente sentado nun sillón de orellas, nas que repousar alternativamente a cabeza, ves na túa casa unha película emitida pola televisión xa posúes, dende antes de comezar, unha serie de informacións nas que figuran tódolos datos que te poidas imaxinar ou crer que vas necesitar, dende interpretes ata directores e argumentos e ás veces mesmo finais incluídos.
Trátase, isto que estamos dicindo, dunha especie de perda da virxindade imaxinativa á que nos están sometendo ó persoal. Xa nada nos sorprende, nin o máis abxecto, nin o máis grandioso. Nada. Perdemos a capacidade asombro. Xa sabemos o que está pasar e, o que aínda é moito peor, o máis do que vai suceder na pantalla. Non imos descubrindo, non imos imaxinando as posibles reaccións dos personaxes, intuíndo as súas personalidades, conformándoas na nosa imaxinación, instalándoas no noso propio sistema de valores, dándolles vida, deducindo aquilo que poida que suceda a continuación porque xa todo nos foi advertido de xeito que todo nos parece normal e todos acabamos por aceptar a realidade que se nos propón dende un sistema de valores que cada vez é máis común e incluso se diría que anodino.
Vés unha película, ou unha serie de televisión, partindo desta serie de datos e de circunstancias previas e pódeste permitir o luxo de, ó mesmo tempo ca película, ir lendo as mamonadas dos máis dos tuiteiros, tragando a publicidade que che colan no Facebook ou contemplando as fotos que a xente colga no Instagram de xeito que ó final nin se pode dicir que acabes cunha gloriosa empanada mental, desas de moito sandiola, porque, en realidade, como acabas é sumido nunha especie de nirvana, nun estado pre anestésico que está moi ben pra te ir quedando durmido ou senón pra quedar completamente á marxe de todo aquilo que te pode ir levando á construción dun mundo propio.
Non sei o que dirán desta miña apreciación as xentes que sí saben destas cousas, aqueles que poden aportarnos un coñecemento lóxico e non só un coñecemento intuitivo que é o que podo enxergar eu, no millor dos casos. Tamén sei que, dos dous, ó sexa, do coñecemento lóxico e máis do coñecemento intuitivo se pode afirmar que os dous o son, que os dous son coñecemento.
A min non me gustaba nada, nin pouco nin moito, nada, aquel mundo no que vivín a miña mocidade. Pero a vida foi xenerosa con nós e o vimos esmorecer. Agora vemos esmorecer o exercicio de pensar, o da liberalidade, mesmo o da convivencia e o respecto que uns nos debemos ós outros. Este mundo no que as galiñas son violadas polos galos e os seus ovos escachados contra o chan; este mundo no que o puritanismo dalgúns estados do medio e do extremo oriente está xenerando, por propia reacción e mesmo a contra corrente, este noso puritanismo emerxente no que todo é incorrecto, onde todo ven marcado de orixe, de xeito todo elo, empeza a resultar inquietante.
A liberdade individual, a capacidade de pensar e non sei se tamén a esperanza de que veñan tempos millores, nos que un non teña por que estar adscrito a algo, está sendo arrombada pola embotadora realidade na que se nos vai envolvendo coma se nos estivesen a introducir dentro dunha lata de sardiñas en conserva, apretuxados os uns cos outros e atentos tan só á data de caducidade.
