Agora e lamentablemente xa a penas se escriben cartas, o que equivale a dicir que o xénero epistolar está morto; non se sabe se de morte matada ou de morte morrida. O caso é que tal xénero pasou a mellor vida. Agora escribimos tweets, e, ó lelos tragámonolos coma se fosen píldoras anticonceptivas do pensamento libre, coma se fosen "palabrita del Niño Jesús", según sexa o nome de quen tan ben nos dosifica a súa verdade.
Cando non son tuits o que lemos é ese intercambio de solemnes sentimentos, que trae e leva o Facebook dun lado a outro do planeta Terra, o que alimenta o noso particular universo, o que rexe o noso ámbito afectivo e así, o máis do noso pensamento, expresase e transfírese a través del, a través do FB en forma de corazonciños e outros "emoticones" ou como centellas debamos escribilo en galego. Con todo, o máis expresivo de todos é o Instagram e nel esas fotos que nos chegan a cotío nas que sae xente que sempre está guapa. Pero iso é todo. Ata os correos electrónicos están indo cada vez a menos. ¿E as cartas, polas que comezamos este escrito chorando a súa ausencia? Pois o dito. Xa nin case se editan as coleccións de cartas dos grandes prosistas do pasado e non creo que, no futuro, se editen os tuits das escritoras e os escritoros (sic) da actualidade.
O último gran escritor de cartas ó que coñecín foi Ramón Piñeiro que exerceu o seu inesquecible maxisterio a través delas. Lévanse editadas un feixiño delas, pero xa non hai quen se atreva con todas, entre outras razóns, porque están ciscadas polo mundo adiante, están mortos os máis dos seus destinatarios e, as familias destes, non sempre lles concederon, nin a estas nin ós seus receptores, o respecto e a atención que merecían. Antes non pasaba así. Mesmo a inviolabilidade da correspondencia, o delito que significaba andar a fisgar nela sen consentimento previo, implicaba unha liberdade de pensamento e de expresión que hoxe a máis de un pode antollárselle infantil. Un xogo de nenos que hoxe non practica ninguén, nin os hackers anónimos, nin os de nómina estatal. Acórdanse (pregúntollo ós máis vellos) que era de moi mala educación escoitar as conversacións telefónicas, ou abrir unha carta que non estivese dirixida a nós? Pois iso.
En outubro do 1759, máis concretamente, no seu día décimo terceiro, Voltaire escribíulle a Madame du Deffand dicindolle: "Cánto admiro a audacia inglesa! Como gusto da xente que di o que pensa! Só é vivir a medias non se atrever a pensar máis ca medias". Cada vez é máis certo isto último. Vivimos máis anos, vivimos millor, pero vivimos a medias.
Según Sainte-Beuve esta Madame escribíu unha prosa que, no seu estilo, xunto co de Voltaire é o máis claro e puro do seu tempo. Cioran considerou pola súa parte que a nosa Madame disfrutou en vida do que chamou o flaxelo da lucidez. Madame padeceu o ennui, que ven sendo algo así coma o tedio de vivir, ese triste agasallo que o escepticismo presta a aqueles que o profesan e presta intensidade ó feito do existir, ó feito de ser. O problema é que hoxe calquera diría que ese ennui, ese aburrimento puidese prender en dama tan principal. Nunha muller que se foi entretendo, logo dun breve matrimonio, como amante do rexente e convidada permanente na corte de Sceaus, primeiro; máis tarde, como amante do presidente do parlamento, e, logo de varios avatares desta e doutras índoles, en fidelísima namorada de Horace Walpole; amén de amiga e confidente dos máis dos enciclopedistas do seu tempo. Deus adoita darlle un pano a quen non ten mocos. A nós quitóunolo.
Hai un libro de Benedetta Craveri, neta de Benedetto Croce, e filla dun escritor antifascista, ó que eu me remito de cando en vez. Titúlase "La cultura de la conversación" e a través da lectura das súas páxinas podemos aprender a importancia das aristócratas francesas que acolleron non seus salóns ós millores intelectuais do seu tempo e fixeron así posible a revolución que instaurou os Dereitos Humanos coma un facho que aínda nos guía por moi devaluado que hoxe vexamos o seu exercicio en máis ámbitos dos desexados. Non recordo a presenza de Madame du Deffand nese libro cuxa lectura sigo recomendando. Terei que erguerme de onde estou sentado e poñerme a buscalo, perdido que ha estar nalgún lugar oculto dun andel desta miña biblioteca, ateigado que está cada un deles dunha dobre fileira de volumes entre os que andará agachado. Pero fisgando no Google dei coa existencia doutro da mesma autora titulado "Madame du Deffand e o seu mundo" que me propoño adquirir tan axiña como poida. Logo xa lles contarei. Mentres tanto entretereime fisgando nas redes sociais pra poder seguir falando mal delas ou, pasando a un plano máis construtivo, falando delas todo o ben que de momento se pode falar que, no sentido expresado non é moito. Cada vez sinto máis afán de protección do que nunca imaxinei que chegaría sentir mesmo cos correos electrónicos que, calquer avispado posuidor dos misterios da informática pode ler no momento no que lles pete e sen consulta previa. Volvamos escribir cartas e coleccionar selos.
