Sendo neno en Ourense, porque tamén o fun en Pontevedra e mesmo algo, pouco, en Allariz, lía este mesmo xornal, eu deitado no chan, el aberto de par en par, estendido sobre o piso de madeira da galería, o Barbaña alá o fondo, intuído máis ca visto.
Na casa da miña avoa, da miña avó que diría un portugués e o meu pai asentiría -dicía dela que era un gran home- líase a cotío La Región e semanalmente o Sábado Gráfico, de vez en cando Destino e tódolos meses chegaba El Mensajero del Corazón de Jesús coas historias do Padre Damián e da Estigmatizada de Nuremberg. Eu, na miña nenez senlleira, papábao todo.
O do Padre Damián e os gafos tíñame subxugado. Non lles quero contar o que me sucedía cos estigmas da crucifixión que cada venres lle saían a aquela señora de Nuremberg. Sen embargo era o Sábado Gráfico o que máis me chamaba a atención. O feito de que escribira nel un señor apelidado Cunqueiro, mantíñame nun abraio constante e inexplicable. Alí, no hebdomadario que cito, lin a descrición da primeira cesárea que se practicou no mundo aínda que hoxe, ó recordalo, penso que se trataba da primeira feita por un médico de aldea sen moita idea de como debería afrontala e case que aínda menos como debería contala.
Nel, no Sábado Gráfico, lin tamén un conto que falaba dun señor empeñado en ser dono dos seus músculos, en manexalos ó seu antollo, de xeito que chegou a ser dono do seu ritmo cardíaco en tal medida que, chegada a unha idade provecta, decidido a deixar este mundo, non parou ata que foi reducindo, reducindo e reducindo os seus latexos ata conseguir suicidarse por procedemento tan curioso. Cousas que pasaban. Agora que son un cardiópata máis dos moitos que pululan polo mundo, un membro máis da Confraría do Danado Corazón, recordo o conto con certa envexa e moito me gustaría chegar ó mesmo virtuosismo que o protagonista da historia. Non pra me suicidar, que va, senón pra non depender de arritmias revertidas por medio de chispazos. Cousas veredes.
Na casa dos meus pais, en Pontevedra, líase outra prensa. As fins de semana meu pai enviábanos a meu irmán e máis a min á daquela xa vella estación do tren pois, chegados os sábados, no quiosco que había nela, vendían o "España de Tanger" un periódico no que se podían ler cousas que non se lían na prensa habitual. Meu pai lía ese periódico e miña nai a "Gaceta Ilustrada" con aquelas entrevistas de Oriana Fallaci que tanto me marabillaban a mín e tanto lle gustaban a ela de xeito que aínda recordo unha feita a Mahatma Gandhi na que este confesaba que durmía coa súa neta. Eran outros tempos.
Fago esa referencia ós tempos porque, efectivamente, estes son cambiantes. Tamén o son os espazos e os ámbitos que os ocupan. Na casa dunhas miñas tías avoas, en Allariz, tiñan a colección enteira do Blanco y Negro e outra máis de devocionarios que hoxe constitúen un legado que ninguén quixo ter e que eu amorosamente conservo pois, tal tipo de literatura, sempre se me antollou algo sicalíptica...por non dicir outra cousa. As revistas foron fundamentais, as semanais, coñecidas tamén como hebdomadarios debido á súa periodicidade, foron fundamentais durante anos. Fórono "Triunfo" e "Diario 16", "Tiempo" e outras, xa na miña madurez. Foino a prensa no seu conxunto. Hoxe xa non tanto., varrida que esta sendo por esas redes que enmallan e confunde e que todo o alteran.
Unha vez, en París, puiden facerme cunha colección de Le Journal des Savants, publicada por primeira vez o 5 de xaneiro do 1665. Non o fixen. Pasei polo menos media hora regateándolle o prezo á muller que rexía unha bouquiniste das que abeiran o Sena, pelexando por me facer entender, no meu moi mal francés, ata que chegado a bo término e acordado o prezo por unha cantidade que eu podía afrontar, foi ela e espetóume cunha cara de rexoubeo que tan ben recordo: "Pero, carallo, hai que ver o mal que falas o francés! Resultou que ela era dunha aldeíña do Barco de Valdeorras. Sabelo sentoume tan mal, sentinme tan ridículo, que fun eu quen a mandou a ela ó carallo, a ela e mais ó Journal des Savants, e quedei coma o galo de Morón, sen plumas e cacarexando. Estas miñas arroutadas lévanme privado de moitas satisfaccións. Outra delas, habida en Bos Aires, en San Telmo, privoume dun exemplar da "A Araucaria". Foi por unha parvada como a que xa queda descrita. Pero non vou teimar nelo, así que millor a deixo sen contarlla.
Hoxe xa non proliferan as revistas coma as da miña nenez, nin tampouco coma as da miña mocidade e mesmo xa as da madurez. Quen se acorda de Triunfo? quen de Tiempo ou de Cambio 16, se é que non seguen existindo, que o ignóroo, confeso avergonzado. O mundo virou tanto que as que se ven nos quioscos das estacións de ferrocarril ou nos dos aeroportos están todas elas e maiormente dedicadas ó mundo do espectáculo, cantantes e así, actores e así, pura farándula, versións actualizadas daquelas comadres que, chegada a hora da fresca, que lle din do Padornelo pra embaixo, collían un talliño e chantábanse nel á porta das súas casas ocupando o seu tempo en esfolar condutas, comentar aconteceres varios e facer bo o aserto de que o home é un ser social chamado á convivencia. Non pasa nada. Xa houbo tempos así ó longo da Historia e o planeta, esta pequena nave a bordo da que vagamos, sen rumbo, polo cosmos seguiu xirando allea por completo ós conflitos dos humanos. Conveñamos, pois, en que os tempos non son bos, uns, e mailos outros, senón e sinxelamente distintos.
Sucede, iso si, que esa distinción sinala a uns dun xeito e a outros doutro distinto. Tempos pra se sentir dignos de ser vividos en plenitude e ruíns tempos e ruíns condutas as que ols definen de xeito que cada nova moral é unha sorpresa, as veces mesmo un sufocón, ata que a sociedade dea marcha atrás de xeito que regresen vellos moldes e con eles vellos comportamentos. E sempre volta a empezar. Sen embargo é de sospeitar que, agora mesmo, isto estea deixando de ser así e ninguén poida predicir o que nos agarda, Se así fose xa me gustaría a min posuír o control do meu propio latexar, o deste meu descontrolado corazón.
