Hai xornadas nos que a un o vence a melancolía. Hoxe é un deses días. Morreu un vello amigo, non a causa da pandemia senón dun cancro, maldito e cruel, que o trouxo a mal vivir durante os dous derradeiros meses da súa vida. Viámonos pouco. Unha vez ou dúas por ano. El sabía onde eu estaba e o mesmo me pasaba a min con respecto a el. Nunha desas ocasións deume unha lección impagable.
Contoume que tódolos anos ía levarlle uns limóns, marelos e grandes como a cabeza de Trump, só que con máis zume dentro, a un señor que lle fixera un favor, según el moi de agradecer, había xa varios lustros. Un día, o tal señor, non sabía se farto xa de limóns, ou compadecido de ampla distancia recorrida, en cada ocasión, pra lle levar uns cantos quilos de cítricos do país, insinúolle que xa estaba ben, que non tiña porque continuar molestándose tanto, ano tras ano, e que, de mediar algunha débeda, que non mediaba, esta xa estaba máis que pagada e volta a pagar; que con el xa cumprira.
-Non o fago por vostede -respondeulle o meu amigo-. Fágoo por min; é a maneira que teño tódolos los anos de recordar e ter ben presente que aínda hai xente que fai favores e non cobra por eles. Non veño traer limóns, veño traer afecto e gratitude.
Por conta do pasamento deste cabal amigo meu, entroume a melancolía que lles confesei ó comezo destas liñas. Como resultado dela, púxenme a fisgar nas vellas fotos e nos xa inútiles documentos que atesouro, coa cobiza propia dunha pega rabilonga, atraído, sen dúbida, pola murcha brillantez que aínda desprenden ou, cando menos, a min me ofrecen.
Din así coa fotografía de Feliciano Fidalgo, o gran corresponsal en París do xornal madrileño El País, falecido tamén sen que eu me puidera despedir del. Estaba eu daquela nun fermoso pobo brasileiro, chamado Paratí. Fora eu dar unhas paroladas no Río de Xaneiro e máis en Sao Paulo, distanciadas nun mes e medio unha intervención da outra, así que pedín que, en vez de andar indo e vindo, co importe dos billetes, me alugasen unha habitacionciña nun lugar no que puidera escribir, pasear, pescar, bañarme e navegar un pouco. Así foi como fun dar a Parati, no Estado de Minas Xerais, un pobo que estaba tal cal estivera cando, dende o seu peirao, se embarcaba todo o ouro que viña pra Portugal.
Nin paseei, nis pesquei, tampouco non me bañei e por suposto que nada de pensar en saír navegar. Choveu torrencialmente durante todo o tempo que permanecín alí, tanto que ó non poder facer outra cousa, regresei cun cento e pico de páxinas escritas dunha novela titulada "Azul cobalto" da que xa ninguén se acorda.
De cando en vez chamaba a casa. Nunha delas, nunha desas veces, non estaba a que entón era a miña muller e quen atendeu a chamada deume conta de que me chamara Feliciano Fidalgo. Repetín a chamada á volta dunhas horas, cando supuxen que aquela xa estaría de vol, e indiqueille á miña homa que aínda din por Muros, que chamara ó meu amigo. Respondeume que xa o fixera e que lle collera o teléfono unha das dúas irmás monxiñas que tiña Feliciano. Díxolle que Feliciano acababa de morrer e que, ó ser consciente da proximidade do seu pasamento, chamara a uns poucos amigos pra se despedir deles. Son, xa que logo, un home afortunado, quen de ter amigos tales e coido que, en virtude delo, merezo me sexan perdoados os meus excesos de melancolía.
Ouh, a memoria! Con Feliciano podías plantarte en La Tour d'Argent, o restaurante no que as reservas tiñan que ser efectuadas cun par de meses de antelación, e, de contado, obter unha mesa a carón dunha fiestra con vistas sobre o Sena ou facer o mesmo en Lip's pra acabar xantando con Marcelo Mastronianni. Coñecera eu a Feliciano, en Córsega, no ano 1979, onde eu viaxara en compañía de quen era entón a miña esposa, a primeira, convidado que fora por Edmond Simeoni, o líder autonomista corso.
Foi nesa ocasión na que nos fixemos amigos e son eu quen lle debe a el favores; por exemplo, unha longa entrevista no dominical de El País que lle valeu certo rexoubeo dos seus compañeiros, pois eu era un perfecto descoñecido no Madrid daqueles días. Á volta dun tempo Feliciano entrou na redacción enarborando un exemplar do suplemento, coma se fose unha bandeira, coa miña entrevista: berrando que acababan de outorgarme o Premio Nacional de Literatura, o primeiro que se concedeu a unha novela non escrita en castelán e o último de Literatura pois, a partires de entón, o premio subdividiuse en tres, o de Narrativa, Ensaio e Poesía. Como lles dixen son un home afortunado. Podo ou non podo, debo ou non debo, sentir melancolía polos amigos que se foron?
A imaxe de Feliciano entrando a berros na redacción, coa revista en alto coma se fose unha bandeira, tráeme agora a de Carlos Casares, descorchando unha botella de champán francés, quitándolle a rolla se o prefiren (se non é francés, non é champán) según eu abría a porta da miña casa pontevedresa. Ó saber a boa nova achegarase dende Cangas disposto a que celebrásemos ese mesmo premio. Logo pasou o que pasou. Pero esta e outras como esta son as imaxes que prefiro conservar de quen acaso foi o meu millor amigo. Non volvín ter outro coma el, cando menos no mundo das letras deste noso pequeno, e verde, e as veces triste país no que vivimos.
Así que hoxe perdín outro amigo. O ano pasado fóronse varios durmir fóra da casa, definitivamente, e outros andan ciscados polo mundo sen que eu saiba deles dende hai anos. Mal saben que os recordo a todos, diría que un por un. En Ourense os máis sómoslle así. Manter lazos de amizade con xentes coas que conviviches sendo neno pareceralle excesivo a algúns. A nós non. Pero non se preocupen, isto xa acaba eiquí, hoxe non lles vou falar do chat que temos os que fixemos o bacharelato no Instituto do Posío. Outro día, si.
