Volvín a Ourense. Sempre volvo. Do primeiro que sempre fago cando chego á cidade da memoria é percorrer, ida por volta, a rúa do Paseo. Se non o fago así non estou certo, nin convencido, de que regresei unha vez máis.
Dende ben neno veño soñando que estou nunha cidade descoñecida e que chego a unha praza empedrada con coios que ben poidera ser a de San Marcial. Sempre aparezo nela, non sei por qué. Logo paseo a cidade do soño. Ó principio sentíame perdido. Pasabao mal, o soño constituía un verdadeiro pesadelo. Logo, a forza de ir soñando unha e outra vez con tal cidade, fun coñecendo xente, e xente, e xente, de xeito que agora teño amigos nela e cando me descubro soñando que estou alí, síntome na casa e séime no soño e renovado. Quizáis Ourense sexa a cidade do meu soño e eu non no saiba. Pero de certo que é a cidade da memoria.
Cando chego a ela, aparco o coche alí contra a parte de atrás do que sempre foi o goberno civil e agora é xa outra e distinta cousa, afortunadamente. Logo enfilo a rúa do Paseo. Fagoo tan pronto como aboio á superficie. Vou e veño por ela, pola rúa dos sábados e domingos da miña adolescencia, andando a modo. Dado o primeiro e preceptivo paseo séntome na Central a ver cómo pasa a xente ou a agardar por alguén con que quedara citado nela. Así sempre. Cando chega quen esperaba, case sempre cambiamos de rexistro e imos baixar un chaqueiro polos lugares de costumbre.
O outro día, na rúa do Paseo, zascandileaban os políticos en trance electoral, calquera diría que ocupando os seus lugares de saída, algúns é de temer que o seu lugar descanso; cousa tal ninguén diría vendo o surrintes e felices que estaban todos eles.
Na pole positión estaba un amigo, revestido de chaqueta non sei se azul fosforito ou se azul turquesa, pero en todo caso moi azul e moi ben cortada. O mesmo acaba sendo alcalde. A continuación agardaba por nós un caravel bermello envolveito en boas e deportivas intencións. Chegou voando, nun surrir alado, baixo o sol do mediodía. O surriso era amigable, pero de quen o portaba non se podería dicir que fose amiga. Ogallá si. Tras da chaqueta azul e do carabel bermello, viñan os rapaces ós que aupou a tele. Falamos das eleccións locais, naturalmente, mentres nos axexaba o ollo implacable dunha cámara. Logo do da cámara por alí andaban os demáis, algúns xentes queridas dende hai xa moitos anos.
Tras deles coma nun xogo de espellos da realidade, de espellos cóncavo-convexos, xa altura do hotel Miño, que tampouco xa non está, pero que segue na memoria, os nixerianos das mantas e maila rusa do violín tanguendoo con mestría impropia do lugar, a súa música devalando pola rúa tal que se fora un laio ó que ninguén lles prestase a atención debida. Alá no fondo, diante mesmo de onde en tempos estivo Tobaris (¿tovarich, va que sí?) e hoxe está H&M un home negro, chantado nun banco, traballaba na madeira formas que eran as propias dos seu país, mais tamén as propias nosas. Facíao cunha mestría que equilibraba a da rusa e auguraba novos tempos. Madeira e gubia, arco e lamento. Ó final de todo, antes de chegar a alegoría que nos deixou Xaime Quessada ó pe da Viuva de Lisardo, indo pola rúa do San Miguel arriba, torcendo á esquerda, podías ir ónde estivera o Volter. O que se dí unha metafora do tempo. Madeira e pedra. O vento, coma un laio, percorrendo as rúas.
Volvín a Ourense, dicialles. A rúa do Paseo era un culebrón electoral que abria as fauces ó pé mesmo de San Lázaro, ameazando con engulilo todo, culebreando o corpo ata menear o rabo, exhausto, alá contra o xardín do Padre Feijoo, da man dun home negro que traballaba a madeira coma un vello tallista dos de sempre. Logo din volta e volvín onda El Cercano.
Presentabase o libro dun amigo e alá fun falar del xunto con outros. Na parte traseira do milagro que alí obrou Moncho Conde Corbal, ese santo laico, no Cercano, xusto no xardin que nace na súa parte traseira a modo dunha stoa grega, dunha stoa descuberta, sí, a cuberto do ruido, abeirada ó silencio, alfombrada en verde, Mon Devane erixeu unha perspectiva de soño e pedra, de memoria e tempo conxuntados. Fixoo en grises e negros de tal xeito que se diría un homenaxe ó seu tio avó don Xosé Conde Corbal, pintor eximio que soñou Ourense, antes ca nós e aí sigue Ourense porque alguén o soñou antes ca nós.
Mon Devane, coma se fose un pintor xaponés calqueira, con minuciosidade e precisión trasladou os máxicos lugares do Ourense perdurable a fin de que a memoria se manteña no seu lugar sempre descanso. Nunca souben se os xaponeses son os galegos do sol nacente e nós os xaponeses do sol poente. Vai ti sabelo. O caso é que pra pintar o que Mon Devane pintou medio xaponés si que hai que selo e ter a mente amoblada con esmero propio de qué é quen de nela albergar soños.
Cómo non vou amar Ourense!? Nel a xente anda pra un lado e outro da calle do Paseo, vai e ven, volve e vaise, apousa no Cercano e pouco e pouco e mal que ben todo vai recobrando sentido aquel que se creía xa tan perdido coma aquel neno que soñaba unha cidade e a cidade estaba aí e il non o sabía.
Dicía a finada da nai dun amigo meu, dun moi bo e vello amigo meu, que non hai moito que se acabe e pouco que non chegue; así tamén a materia dos soños. Xa saben que non se construe nada non fose soñado previamente. Os soños alonganse no tempo ou encollense ó par deles, según os tempos veñan e nos leven. Non hai tempos bos que non se acaben nin poucos malos que non cheguen e nos farten. Ela dicíao por outras cousas, pero vostedes ben me entenden. Ourense está feito da materia dos soños e a min gústame pasear por eles.
