Por onde eu vivo, ás que en castelán se lle din “oropéndolas” e en galego ouriols dourados, ou simplemente ouriols, pero tamén ouriolos, por onde eu vivo, insisto, dinlles vichelocreghos. Xa ven o que vai dun lugar a outro. Estráñoos moito ós ouriolos. Viñan e ocupaban a figueira que había xunto onde eu levo pasado un terzo da miña vida nestes últimos trinta anos, o lugar no que escribo e, ás veces, me ocupo en pasmar outeando o que me rodea.
Hai anos que deixaron de vir, os benditos ouriolos, non sei por que. Ó millor foi porque non se senten convocados polo nome que xa dixen e que non sei a que se debe. Vichelocreghos! As figueiras aínda tardaron anos en secar logo de que eles as abandonasen. Aquilo éralles unha festa. Revolotexaban entre chíos que se dirían histéricos, pero que ó millor tan só eran de satisfacción. Entre eles e os merlos non deixaban un figo nun par de días... pero pagaba a pena velos, tanto o pagaba que ata os seus chíos resultaban fermosos e musicais.
Os merlos non deixaron nunca de vir... ata que, logo de aparecer na primavera e cumprir con total fidelidade o seu cargo de vixiantes das lindes das fragas ou dos soutos, mesmo das almuíñas que aínda poidan ir quedando, de súpeto, tamén desapareceron. Agora, chegada a hora serodia, boto en falla os seus asubíos indicándolles ós animais do día que se retiren pois está a chegar a hora de que o mundo sexa ocupado polos animais da noite; e o mesmo sucede cando no amencer avisan a estes da retirada en beneficio daqueles. Moito mandan os merlos cos seus cantos, fan que o mundo sexa duns ou doutros según sexa a súa melodía.
É probable que, estes tempos que atravesamos e que tan atravesados se me antollan a min, se deba á retirada dos merlos. Viñéronos substituír os corvos e as pegas que non cantan senón que simplemente graznan e alborotan pero, con todo, aínda non os teño moi atravesados. Debe ser que, cando eu era neno, na que daquela se chamaba circunvalación, é dicir, a rúa que linda cos salesianos, había unha serraría á que se acudía por virutas coas que prender o lume nas cociñas económicas, as bilbaínas. A serraría, a maiores, tiña unha paxareira con xílgaros e verderolos, con lúganos e algún paporrubio despistado e máis cun corvo que Pondal sen dúbida tería celebrado. O corvo falaba. Chamábase Paco e se estaba de bo humor mesmo asubiaba algún canto que, as veces, semellaba ser de xílgaro e noutras ocasións mesmo podía ser o dalgún reiseñor do río que lindaba, pola parte de embaixo, cos devanditos salesianos de xeito que o seu canto, tan fermoso, chegase ata os dominios de Paco, sabe Deus como terá sido o seu final. Os corvos e as pegas que sobrevoan a miña casa non falan, ou polo menos a min non me dixeron nunca nada.
