Antes ós ciclóns dábanselle unicamente nomes de muller. Non direi eu que iso estivera ben, nin mal, senón que era así; é dicir, un feito. Disque os feitos son os que contan, non as palabras. Sen embargo o que sucede é que os feitos son sempre interpretables.
A Guerra Civil dos españois, por exemplo, é un feito que a min me gusta máis chamar así que dicíndolle Guerra Civil de España; ou sexa que xa estou interpretándoo, dándolle unha visión que pode tropezar dun xeito ou doutro. Tanto cos que a contan dende o bando chamado nacional, como os que o fan dende o chamado republicano e que tamén era nacional... digo eu, agás millor opinión en contrario.
Do mesmo xeito un ciclón é un ciclón, sen dúbida. Aínda por riba trátase dun feito incontestable. Pero chegada a hora de describilo non é o mesmo facelo a partires dun nome ou a partires de outro.
Cando fun mariño pasei tres deles en vinte días; o primeiro, o Arlene, chegando a México; o segundo, o Beulah, subindo pola Florida ata o cabo Hateras; o terceiro, o Chloe, o pé mesmo das Azores, xa pra chegar con el ou co que quedaba del ata a Coruña. Se me poño a describilos seguro que me pesa a súa condición feminina (cousas da semántica, posiblemente) e non o fago do mesmo xeito que se tivesen chamando Albert, Boby e Charlie. Un ten as súas limitacións e os seus condicionantes; que lle imos facer.
Tivo que chegar o mes de outubro do 1984, no milenio pasado, cando eu aínda era un rapaz, ou case, pra que o Hortensia arribase con forza a Galicia, de xeito que eu lles poida recordar a algúns un ciclón, ou os restos dun deles, dos moitos que a partires de outubro e novembro se forman no Golfo de México, gabean pola Florida arriba e, ó chegar o cabo Hateras, optan por se desviar ó Leste e vir cara nós ou por se desviar cara os Estados Unidos volvendo a baixar pró sur formando a de Deus é Cristo. O Hortensia veu cara nós e boa a desfeita a que fixo.
Agora ós ciclóns chámanlle calquera cousa. Antes ás grandes ventoleiras e tronadas causadas polas máis baixas presións barométricas chamábanlles furacáns se no Pacífico; tifóns se no Índico, ciclóns se no Atlántico e agora ata lles chaman cicloxeneses explosivas. Antes dicíanselle galernas se son no noso Cantábrico. Por eiquí sempre fomos máis modestos e se queren máis vulgares e dicímoslles rascas; por exemplo: ven aí unha rasca de moito sandiós... ou de moito carallo, se me deixan ser sincero e me expresar como me pete e facemos case todos. Estes días andou por eiquí o Karim, os restos dun ciclón que veu perdendo forza, non toda, dende a costa leste dos Estados Unidos. Agora mesmo falamos del.
Karim é nome masculino. Cando escoitei falar del acordeime do Karim Aga Khan e no moito que saía nas revistas do corazón, sendo eu un neno. Recórdoo sentado nun dos pratos dunha balanza, ó imán dos ismaelitas nazaries, mentres no outro os seus devotos ían deitando ouro ata equilibrar ambos. Ó millor soñeino, pero creo que o vin nun NO-DO. Karim Aga Khan valía o seu peso en ouro e ó parecer os seus súbditos dábanllo encantados tódolos anos. Pode que estea exaxerando algo e que, sendo eses os meus recordos, non fose así a exacta realidade..., empezando por que non se chamase Karim, pero eu creo que si porque Karím quere dicir honorable, así como soa, honorable.
Pois ben este honorable resto do ciclón, da cicloxenese explosiva ou do raio da rasca que no los viu rascar estes días,por certo que sen ningunha honorabilidade, levoume por diante un arce que, sendo apenas un brote, trouxera eu unha vez que o arrinquei ó pé mesmo da tumba de Franz Kafka no cemiterio xudeo de Praga, no novo, non do vello do que disque xurdiu o Golem.
Acabo de escribir arce e de consultar, acto seguido, co tradutor castelán-galego comprobando que a resposta dada é a de pradairo. Se algún lector me axuda agradecereillo: o pradairo sempre foi pra min o falso plátano, o pratarium latino, que ó millor tamén resulta que ven sendo un arce, así que pido papas e pregunto: un arce é realmente un pradairo ou, o que é o mesmo, un pradairo é un arce? Agora sigo.
O meu arce levaba trinta anos nesta casa. Veu dentro da maleta, humedecidas as súas raiceiras nun algodón mollado, debidamente recortadas as súas ponliñas, agachado entre a roupa sucia, e sempre me sentín cun non sei que de orgullo cada vez que llo amosaba a algún amigo. Acábome de quedar sen il. Non lles quero contar o desgusto que teño. A carón de onde el aínda xace, abatido que foi polo Karím, queda un serval que veu do Koya Sam, da tumba de Mashmo Basho e cerca outro arce, ou pradairo ou como se lle queira ou deba chamar, que veu da casa de Nabokov cercana a San Petersburgo.
Os árbores desta casa, case que todos, teñen sempre unha razón de ser. Os que non viñeron dende as casas ou as campas dos escritores, fixérono como agasallo dos amigos ou quedaron como resultado de algo que resultou grato: dende a araucaria que veu do Chile de Neruda ó abeto que sostivo os adornos do primeiro Nadal que se viviu nesta casa, todos din dos días luminosos.
Cada vez imos quedando menos. A araucaria de Neruda, os framboians da casa cubana de Hemingway, os arbustos que viñeron da campa de Dostoiewsky ou da casa de Samuel Agnón en Xerusalem, foron caendo no transcorrer dos anos por unha causa e outra. Eu veño sobrevivindo ós que xa se foron sendo consciente de que, cada vez que un deles caía, facíao acompañado dunha parte de min que con el se ía. Agora xa imos quedando poucos. Gustaríame marchar, cando me corresponda, conste que non teño maior presa, deixando cando menos algún deses árbores tras miña; dende os frutais ós ornamentais, todos son parte de min, non sei en canta pero si nalgunha medida, aínda por determinar, e sempre pensei que me sobrevivirían. Tamén neso me equivoquei. Son un home moi equivocado.
