Cóntanos Joseph Pla que, cando se decide escribir unha carta a un amigo pon enriba, no encabezamento “meu querido amigo”, e que deseguido tira de petaca e, con toda parsimonia, ponse a lear un cigarriño.
Segundo el confesa é no momento de lle prender lume cando lle parece que a frase escrita no papel constitúe unha auténtica realidade e que, de non poder fumar, sospeita que cantas máis veces escriba “meu querido amigo” estará a perpetrar un acto puramente mecánico do que todo sentimento quedará excluído.
Iso é o que di Pla que lle sucedía no canto de lle escribir cartas ós seus amigos. Pra Pla “o tabaco é a principal muleta do estilo (pois) propicia as pausas produtivas e feraces”. A verdade é que non sei que pensar. Seica Cunqueiro tiña estrado o chan de mazás reinetas pra poder escribir a xeito e disque, a Proust, se lle faltaba o arrecendo dunhas boas magdalenas o seu labor de escritor deixaba de fluír coa frecuencia e o ritmo imprescindibles.
Dinme que agora os escritores xa non teñen esas manías. Poren o que eu creo que sucede é que ós lectores xa lles deixaron de importar eses tipos de extravagancias e que os escritores xa non son nin sombra do que foron; millor dito, por expresalo doutro xeito: a sociedade xa non é nin sombra da que foi e agora o escritor xa non conta nela chegada a hora de lle respectar o lugar de privilexio que antano se lle concedía e, claro, pasa o que pasa: as súas teimas importan un bledo; ademais, co prezo que teñen agora as mazás a ver quen estra con elas unha habitación enteira na espera de que o seu arrecendo o impregne todo. Por non falar das magdalenas, das que quitando as de Astorga, non podería eu dicir nada poisque sonlles máis de cruasáns: non sei se porque son parisinos pero o caso é que a min sempre se me antollaron algo golfos.
Dickens, a quen tanto lin eu sendo neno, precisaba silencio, ter flores frescas enriba da mesa, dúas estatuas de bronce cerca del, unha bandexa cun coello enriba e un abrecartas próximo á bandexa. É de supor que a presenza dun tinteiro que tiña que ter sempre a man respondera máis a unha necesidade que a unha manía calqueira.
A Balzac dáballe polo café, medio cento de pocillos seica podía baixar á volta dun día, o que ignoro é se tal dependencia deberá ser considerada unha manía ou outra cousa calquera. A de Dumas, en cambio, si que debía ser unha manía: escribía cuberto de arriba abaixo por unha sotana roxa, calzando sandalias pero, iso si, cun par de criados vixiándolle as roupas das que se vestiría logo de dar por rematada a tarefa de escribir. Víctor Hugo, nin sotana nin farrapos de gaita. escribía en pelota picada e, como moito, botándose unha toquilliña roxa polos ombreiros.
Hai moitos escritores, cada vez máis; tamén hai moitos escribidores, razóns estas dúas polas que cada vez é máis lóxico que haxa máis maniáticos, entre eles os da vea alcohólica ou directamente dos afectadas por adición á absenta,e quen dí a absenta di á marihuana, ó opio, ou calquera alucinóxeno.
Había un libro que non sei se hoxe será doado de adquirir malia que teño idea de que foi reeditado en distintas ocasións. O que eu teño foi o editado por Taurus, hai xa bastantes anos, baixo o título de “O Club do Hachis” que, respecto desto das manías deume non pouco no que pensar.
Pode que un escriba máis conforme, máis a gusto, ulindo o arrecendo das mazás, cando non o das magdalenas. Mesmo entendo que un se poña en pelotas ou se vista de indio sioux. Pero non creo que iso axude a escribir millor. Cando eu padecía as migrañas que padecín durante moitos anos, adoitaba atarme un cordón arredor da cabeza convencido que estaba de que así me doería menos. Pero non creo que iso millorase a miña escrita. Agora non me doe a cabeza e sigo escribindo igual de mal.
Do que si estou convencido e moito máis dende quen lin “O Club do Hachis” é de que, de onde non hai talento, sería demasiado cómodo, demasiado doado, que viñese unha droga, un vaso de augardente, calquera cousa, a poñelo; se acaso pode vir mitigalo, pese a que as sensacións no canto da escrita poidan ser, e o son, do máis pracenteiras.
O máis habitual, lóxico e esperable é que cando ó día seguinte de ter escrito así, baixo o influxo do alcohol ou da droga, logo de que che resultase tan pracenteiro, ó léelo, caias na conta de que case nunca non vale pra nada ou que non ten aproveitamento ningún.
O libro que eu lin en Taurus trae exemplos de textos escritos baixo a influenza das drogas, textos por exemplo de Baudelaire. Son sen dúbida excepcionais, pero a pregunta é se, podendo selo menos de estar escritos en circunstancias normais, non poderían tamén selo máis, ser máis excepcionais aínda; é dicir, como serían todas as páxinas de Baudelaire ou de Poe, por citar dous, de ter sido escritas con plena consciencia creadora. Nunca o saberemos. De momento témonos que conformar con aceptar que son como son e que son as que son.
Algún día, alguén elaborará uns algoritmos que nos permitan este luxo de inútiles saberes e poidamos saber tirar deles as consecuencias oportunas... sabendo que serán igualmente inútiles. Daquela “as ciencias terán avanzado unha barbaridá” e serán as propias maquiniñas as que nos entreteñan, no millor dos casos, ou as que definitivamente nos idioticen. De momento algo xa levamos avanzado coas pantalliñas dos móbiles e o dominio que a través delas se pode obter da conciencia toda da cidadanía. Comezamos xa a non falar coa persoa que teñamos ó lado e pronto non falaremos nin con nós mesmos. Daquela xa non será necesaria a reflexión, nin tampouco o sosego; ese sosego inducido polo arrecendo das mazás ou das magdalenas, polo aroma dunha boa cachimba na que deixar que vaian consumindo unhas febras de boas follas de tabaco. Que algún deus nos perdoe.
