Cóntanos Lichtenberg que Richard Twiss é o autor dun libro titulado "Tour through Ireland". Trátase dun libro que os irlandeses aínda deben seguir odiando a dia de hoxe, cando xa van alá uns douscentos cincuenta anos dende a súa publicación. Non sei se o seguiran facendo, porque hai ese mesmo tempo que se indica de que os irlandeses decoraban os seus penicos -hai quen ós penicos, ós ouriñais, lles chama potes- debuxando no seu fondo unha boca e máis uns ollos abertos acompañados da seguinte inscrición: Come let us piss, on Mr, Twiss; ou sexa: mexemos enriba do señor Twiss. Twiss acabou por ser sinónimo de pis, de mexo. Cabe menor gloria pra un escritor?
Este señor dos penicos tamén andou por España, e por Portugal, pero non din con ningún dos seus escritos ó respecto. Síntoo ben. Sempre me interesaron moito as visións que, o contacto coa nosa realidade lles deparou ós que se deron con ela de fociños por primeira vez na súa vida. E iso mesmo tamén na fotografía.
Non é que nós non podamos ter unha visión propia da nosa realidade; mesmo temos moitas e algunhas ben curiosas, pero non é iso o que quero dicir. Poñamos dous exemplos, un de cada. Primeiro de nada, recorden as fotografías que Ruth Matilda Anderson fixo, nas máis das ocasións, da nosa realidade campesiña do seu tempo; logo, miren as que fixo José Suárez.
Con independencia de que Suárez fose un gran fotografo, un artista desa nova arte, e tendo en conta que Anderson non fora precisamente mala, a visión que un e outra ofrece ven sendo, creo eu, absolutamente distintas. Cada unha delas axita en nós distintos estados de conciencia, distintas sensacións e xeitos de nos enfrontar con nós mesmo véndonos como nos ven outros ollos distintos dos nosos. De que entón a miña curiosidade por saber como somos vistos? Pois porque, en derradeira instancia, non somos como nos vemos, senón como nos ven pois esa visión vai determinar en gran medida o lugar que ocupemos no mundo.
Pra non ter que recorrer ás visións que deron de nós os viaxeiros ingleses do XIX e mesmo algúns do XX, reparen no feito de si "ós de Madrid", enténdase á visión actual que eles teñen de nós -a deses que pretenden rebater ideas alcumando de "gallega chillona" a quen as defende, entre outros- lles permitiría a admisión, por non dicir a intromisión das nosas propias opinións, xa que non das nosas reais necesidades, chegada a hora dos orzamentos totais do Estado. Xa vimos que non. Chegado o caso só os empuxa a forza da conveniencia ou da necesidade. Creémosllas. Lamentablemente a idea maioritaria que de nós se ten por aí embaixo é a de que temos moi boa man prá elaboración do polbo á feira, desfrutamos de bos peixes e aínda de millores mariscos e, iso si, que millor non se meter na auga do noso mar que a auga estalles moi fría. Con tales vimbios fáganme os lectores un bo cesto que xa veremos de apañar algo que lle meter dentro.
O caso é que empecei falando de Richard Twiss e caio agora na conta, recórdamo o meu paisano Carlos Rodríguez Pérez, de que xusto cando isto ando a escribir fai anos da chegada ó mundo dun irlandés singular que case que seguro que fixo uso dos ouriñais que tanto entusiasmaron ós seus coetáneos. Estoume a referir a Jonathan Swift que veu ó mundo en Dublín o 30 de novembro do 1667 pra ter unha vida que lle deu pra escribir esa amarga visión do ser humano titulada "As viaxes de Gulliver" ou mesmo "Unha modesta proposición" na que aconsella vender os fillos dos irlandeses probes pra que lles sirvan de alimento ós ingleses ricos, proposta a súa que ven envolvida nunha ironía lúcida e corrososiva ilustradora da realidade irlandesa e ó tempo da realidade da visión que os ingleses poderían ter de Irlanda no seu tempo... e aínda despois; é dicir, hoxe mesmo.
Aínda hai outra visión máis que engadir á que se comentou aí atrás. A de como non nos queren ver os que ven en nós, por dicilo dun xeito resumido e sabrosón, o paraíso do marisco. Esa "non visión" manifestase cada vez que ven en nós a puxanza do panceltismo, as relacións con Irlanda e maila posibilidade de que o panceltismo monte por riba da concepción castrexa que, certamente, é singular e única, pero limitativa ós efectos que se sinalan.
O noso atlantismo, tan defendido por Risco, a nosa pertenza a un mundo que nada ten que ver co que non sei se hoxe se poderá seguir entendendo como "africanismo" -aquel dos xenerais que se facían custodiar por unha Garda Moura e potenciaron o andalucismo que hexemoniza a cultura española, esa na que os touros son a festa nacional e o flamenco o que nos identifica polo mundo adiante- fainos alleos a esa concepción "de lo español" coa que pouco ou nada temos que ver. Somos españois, si, pero algo distintos deses.
Non hai máis que repasar a historia. Dígoo así porque hai unhas semanas, co gallo de revisar unha reedición de "Xa vai o Griffón no vento" -que os meus paisanos de Aira das Letras, editaron pra sacala a rúa de eiquí a pouco- fun recordando todo o que se conta nesa miña novela sobre a nosa relación cos irlandeses nos séculos XVI e XVII e non hai a penas nada, todo está rigorosamente documentado, que foi atribuído á miña imaxinación sempre tan quenturenta, algo que non é de non ter en conta. Sucedeu o mesmo con "Azul cobalto", outro libro no que se novela a vida do marqués de Sargadelos. Nela, ó falar de que o Reino Unido tiña embaixador n'A Coruña durante a chamada Guerra da Independencia, que os ingleses chaman Guerra da Península, volveuse afirmar que era imaxinación do autor (e un corno!) de xeito que sigo preguntándome pola razón de que non queiran vernos coma somos e si seremos realmente, ou non, ser como nos ven e nos definen. Ó millor é que xa vai sendo moito horas de que sexamos como somos ou, remedando ós de Gadis de que vivamos como galegos.
