Alguén me dixo unha vez de cativo que eu trouxera o pan debaixo do brazo. Penso que era para meterse comigo. Porque eu moito miraba debaixo dos sobacos, das axilas e non vía nada, non atopaba ningún pan centeo (naqueles tempos o pan trigo era o dos señoritos). Despois quedei pensando e empecei a mirar ben as mangas da camisa por se me quedara algunha argana de cando estivera na aira no momento de facer a malla ou de cando lle axudaba ós meus a apañar os mollos. Pero tampouco atopaba nada. Tes o pan debaixo do brazo. Aquilo xa empezaba a amolarme. Cheguei incluso a ir correndo ó forno comunal, nos días en que cocía o pan a miña nai, por se por un casual nos caera algún pan ou aínda só que fose un pouco de masa. Tampouco. Tampouco atopei nada raro polo camiño.
E xa cando empecei a ter un pouco de entendemento ou de coñecemento (recoñezo que aínda hoxe me pregunto se teño tal), déuseme por buscar nos libros algo relacionado co que me dicían. Atopei unha frase que dicía que para as familias máis pobres significaba o nacemento dun fillo varón, pois supoñía un par de mans máis para traballar e levar diñeiro á casa ós poucos anos do seu nacemento. Pobre infeliz! O que escribiu esa frase, digo. Ós poucos anos aínda lle causei máis gastos que ganancias a Lola e o Manolo porque se lles deu por estudarme. Aí a única definición posible sería a dunha boca máis para comer. Ás veces hai expresións que non proceden. O pan debaixo do brazo. Si, e o traballo na alforxa.
