Opinión

AS RAÍCES DO HUMOR

Levo anos estudando como funciona o humor, por se existira algunha fórmula, un patrón, algo. Cero resultados. Nada máis enigmático que o mecanismo que o desencadea. Talvez porque non hai mecanismo. Propiamente, o humor carece de funcionamento, actúa sen pautas, grazas, en parte, a que non dispón de botóns. O humor sucede. É algo que non está contemplado, e pasa. Preséntase de imprevisto. Hai algo nese modo de actuar, ou non-actuar, que o vincula coas calamidades, que chegan en metade dun momento doce e insospeitado. Tampouco existe humor se a súa comparecencia non é accidental, inopinada. Ninguén agarda polo humor. Por iso aparece. Humor é desconcerto. Canto máis inopinado, máis repercusións libera. Esa explosión que provoca esparexe ás vítimas aleatoriamente. Humor é putada. Porque o humor precisa lesionados. É unha desgraza, en efecto, pero é que se non fora así, se non deixara feridas, non sería humor.


Entre os múltiples factores que o inflúen, atópase o drama. Non está ben dicilo, pero nas desgrazas vexo ?indistintamente as propias e as alleas? un campo fértil para o humor. O escenario exemplar. Pásame como a Milan Kundera. Nunha entrevista de 1982, publicada en España a través da revista Quimera, confesoulle a Philip Roth que aprendeu a importancia do humor durante a época do terror estalinista. A súa non é unha opinión illada. Décadas atrás, Mark Twain sostiña que o humor provén da amargura. No Paraíso ?engadía? non hai humorismo.


Pouco a pouco aproximámonos a onde eu quería: a morte. Este estado, aparentemente desolador e vano, acaso improdutivo, é, en cambio, un abono idóneo para o humor. Pensemos que se a morte se institúe como a desgraza perfecta, na mesma medida se reivindica como humorística. Repare nos enterros. Hai algo máis triste pero á vez máis cómico? Non. Eis o cadáver, por exemplo. Todo gran momento está vinculado, antes ou despois, a un enterro. En cambio, que podemos agardar dunha festa? Con toda probabilidade, que culmine nun desastre. En 1975, aos 99 anos de idade, morría Leonor Acevedo de Borges, nai do escritor arxentino. Durante o velorio, unha muller achegouse ao fillo da defunta, e comentoulle: 'Peeeero... pobre Leonor, morrer así, tan pouquiño antes de cumprir os 100 anos. Se tivera agardado un pouco máis...' Borges, que sabía perfectamente que humor é morte, respondeu: 'Vexo, señora, que é vostede devota do sistema decimal'. Quero dicir con isto que non hai razóns para ser pesimistas.

Te puede interesar