Baldomero Moreiras, unha vida entretecida á arte

Facendo memoria, como naceu en vostede o interese pola arte?

O primeiro foi que miña familia había dous músicos e, a parte de Policía Montada do Cánada (risas), sempre quixen ser músico. É máis, ata o tentei! Puxen interese en formar parte da Banda Infantil de Celanova, pero a verdade é que non servía. Así son as cousas. Teño moito oído para escoitar e gozar da música, pero para interpretala, ou mesmamente cantala… imposible!

Pero as musas non o abandoaron a súa sorte. Tiñan algo gardado para vostede: a pintura.

Xa dende neno gustaba de pintar con xices de cores no encerado do colexio. Tamén lembro que os parentes que miña nai tiña na Arxentina enviaban unha revista, Billiken, na que viñan unhas páxinas que meus irmáns gardaban para mín. Nelas, cun algodón húmedo, podía descubrir debuxos. Era algo que me fascinaba.

E foi medrando e tocou elexir un futuro profesional.

Aí foi cando me fun estudar a Ourense e, simultáneamente ao bacharelato, cursaba Artes e Oficios na Escola da Deputación. A miña meta era ir a Madrid e prepararme na Escola de Artes e Oficios da capital para poder entrar en Belas Artes. Pero chegou a idade do servizo militar, así que tocou aparcar a formación. Con todo, na mili tamén pintaba. Facía retratos dos soldados e das súas mozas e paganme por elo, así que imaxinei que eu podía vender e facerme rico tan pronto finalizase eses anos de instrucción.

Cando regresei a casa, con 22-23 anos, xa non quería seguir estudiando. Falei cos meus pais e decidín buscarme a vida pola miña conta. O que, a verdade, foi unha barbaridade. A realidade non era tan sinxela como pensaba…

Pero cando un ten un don para a pintura, nunca se vai. E así foi no seu caso.

No momento do retorno decidín pecharme en Castromao para ver se realmente podía ser pintor e ter un futuro nese eido. Foi un encerro case monacal de sete anos. Pero valeu a pena porque me dei conta de que o meu era pintar e tiña que tomalo en serio. E canto máis en serio quería tomar o “asunto”, máis ignorante me sentía.

Como lle puxo remedio a esa percepción que tiña de vostede mesmo?

Viaxando por Europa, buscándome a vida, pero de maneira concienciada para dedicarme á pintura. Así que, en modo bohemio, mochila ao ombreiro, fun viaxando polas diferentes cidades europeas ata que parei en Roma, Italia, onde vivín varios anos. Todo o que ía vendo o ía asimilando como se fora unha esponxa. Todo me valía e ía sumándoo a miña bagaxe. Eso si, nunca con ánimo de copiar.

Foron eses os alicerces para darlle forma ao seu propio estilo?

En certo modo. Eu fun estudante durante moitos anos. Mentres outros compañeiros da miña quinta xa tiña moita seguridade, eu aínda seguía coa miña formación. Tardei en madurar porque non acababa de sentirme a gusto co meu estilo. Eu deixaba entrar todas as influencias: desde o abstrato ao minimalismo, á vez que vía que estaba a perder as miñas raíces. Ollo! Que as influencias non son malas. É máis, moitas veces son necesarias. Sempre poño como exemplo que as influencias son como muletas que che axudan a andar con seguridade. Pero chega un momento en que podes camiñar sen elas e quedas ti. E é aí canto es ti mesmo. E cando eu cheguei a ese momento, regresei a Galicia para non perder esa esencia miña galega. Era algo que non podía permitirme que sucedese. Ademais, dinme conta de que tiña un estilo xa formado e que a xente xa recoñecía a miña obra en calquera sitio.

E cal é ese estilo?

Digamos que é realismo máxico. Estou fora da realidade, pero son realista porque non son abstrato. Aínda que tamén tiven a miña época máis abstrata por esas influencias das que che falaba, e porque sempre me fascinou. Ao igual que o minimalismo.

Que é o que o leva a crear unha obra?

É algo que vai xurdindo, case sen querer. Tiras dun fío e van saído cousas. Non podo precisar o como nin o cando. Xurde.

Entre as súas exposicións hai unha moi celebrada na que innovou no formato e plasmou a súa pintura sobre esferas, “O eco das Amazonas”.

A idea da esfera veu dunha lembranza dun traballo anterior que fixera, tendo en conta unha persoaxe do libro “Merlín e familia” de Álvaro Cunqueiro que tiña un baúl cheo de bolas de neve con diferentes escenas. Cando decidín levar a cabo esta mostra, quixen facer algo tan especial como a temática que abordei nela.

Recórdenos esa mostra de fai xa unhos anos.

“O Eco das Amazonas” xurdiu dun libro de Rosa Montero no que ela recollía a vida de seis ou sete mulleres descoñecidas. Ese libro deixou un fondo pouso en mín, e fun tirando do fío vendo como sempre hai unha muller sobresaínte en todos os ámbitos da vida. Miles delas que, dalgún modo están “apagadas”. Comecei a buscar e buscar ata que completei ao redor de 1.000 biografías de mulleres totalmente descoñecidas para mín, pero que destacaban en diferentes ámbitos. Pero mil eran moitas… así que fixen unha criba, incluíndo algunha máis recoñecida para que guiase ao visitante entre aquelas menos célebres. E realmente gustou moito.

Outra mostra recente é “Carteis cartazes affiches” que puido ser visitada en Celanova.

Nesa exposición recollo a miña traxectoria artística ao redor do mundo do cartel conmemorativo e divulgativo.

E agora, na Biblioteca Pública Nós está a mostra “A colaxe na literatura ourensá”. Cóntenos, que recolle?

Outra mostra que xurdiu case sen querer. Todo comezou co encargo de facer unhas ilustracións dos autores da Xeración Nós para o libro “NÓS Arredor de NÓS”, de Paco López-Barxas (Teófilo Edicións) no que se presenta dunha maneira distinta a catro grandes de nosa terra: Castelao, Otero Pedrayo, Vicente Risco e Cuevillas, pensando neles tanto de adultos como cando eran nenos. Máis adiante fixen un retrato de Curros Enríquez para doar a súa Fundación en Celanova. Logo pedíronme un retrato de Méndez Ferrín con motivo do seu 86 aniversario e que se está presentando agora. Da Universidade de Santiago tamén me solicitaron un retrato de José Ángel Valente. E así é como quedaron recollidos estes autores. Pero eso non acaba aí, hai moitos máis escritores e escritoras dos que virán novos retratos. Por exemplo, un imprescindible é Celso Emilio Ferreiro, a quen tiven a sorte de coñecer e con cuxos fillos gardo unha boa amizade.

Pode ser ese un novo proxecto?

Seguirei pensando en ampliar os retratos, sen dúbida. Esto foi só o comezo.

Ao longo da súa traxectoria ten feito moitas exposicións, hai algunha que recorde con especial agarimo?

As que máis me gustan son as que me permiten estar preto da miña xente. Aínda que non podo negar que expoñer en Lisboa, en Porto, en Roma… sempre é emocionante.

Algunha anécdota?

A máis triste foi en Porto. Inaugurei en Porto a mostra das esferas “O Eco das Amazonas” e, ao día seguinte, pechou por mor da chegada da pandemia. Case non dou vido de Portugal!

Que diría que é preciso para ser pintor?

A xenerosidade. O que facemos os artistas simplemente é polo gusto de facer algo para os demais. Vivir da arte non é sinxelo. Se só se fixese arte para facerse rico, sería moi triste. Faise por vocación, por eso a palabra xenerosidade creo que vai ligada á de ser artista.

Para vostede pintar é…

Unha necesidade. Eu pagaría por pintar.

Falando de novo de proxectos, hai algún que nos poida desvelar?

Haber, hai. Pero aínda é moi cedo para falar. Só podo decir que a idea está totalmente madura. E, de cara finais do 2025, saberédelo. Xa iremos falando del…

Coa venia

Un artista que admire.

Que complicado! Desde El Bosco a Velázquez; de Picasso a Laxeiro ou Virxilio…

Unha obra especial para vostede.

Tamén son moitas. Desde “O xardín das delicias” a “Retrato de Inocencio X”.

Un lugar onde expoñer.

Onde máis me está gustando expoñer e preto da miña xente.

Na súa casa soa…

Música clásica.

Un libro.

“A Illa do Tesouro”, “Cen anos de soidade” e calquera obra de Álvaro Cunqueiro. E, en poesía, sendo de Celanova, non podo evitar nomear a Curros Enríquez e Méndez Ferrín.

Un recordo da súa nenez.

A liberdade de xogar todos xuntos na rúa sen perigos.

De pequeno quería ser…

Sempre me gustaron os cabalos e as películas onde aparecían. Se che digo que quería ser policía montada do Cánada… (risas).

Cando se mira ao espello, ve…

Vexo o mesmo rapaz de sempre. Os anos pasan, pero sigo sendo un neno que non perdeu a capacidade de xogar.

Unha afección.

Saír a pasear co meu cabalo polo monte.

Unha manía.

Pintar.

Un defecto.

Non poder escoitar o suficiente a xente que está ao meu redor.

Unha virtude.

Gústame ser bo anfitrión.

Un vicio confesable.

Son moi lambón. Gústanme os doces, pero os doces de toda a vida: flan, arroz con leite…

Unha viaxe pendente.

Viaxei moito por toda Europa e vivín en Italia, precisei de Galicia dunha maneira moi poderosa. Viñen para Rabeda e agora todos os viaxes pendentes quedaron pendentes. Quedei felizmente atrapado neste val da Rabeda.

Un lugar para perderse.

Celanova e o mesmo val da Rabeda.

Perde a calma con…

Cada vez que vexo unha casa caída nunha aldea despoboada, cando vexo como se erguen edificios novos ou se fan apaños que danan a vista en lugares fermosos de como eras as vivendas na nosa Galicia. E cando a xente ridiculiza o galego.

Recobra a calma perdida con…

A propia natureza con todo o seu esplendor.

Un soño.

Houberame gustado estar man a man con D’Artacán e perseguir aos caciques da época.