O cronista que quería ser mineiro

O paso do día 18 polo calendario deste mes de xullo -afortunadamente xa sen pena nin gloria- fixo cruzar, non obstante, no meu camiño o nome de Manuel González Cerezales, un persoeiro sumamente coñecido no ámbito do xornalismo de posguerra e do franquismo, que ía para avogado con vocación de enxeñeiro de minas, pero o estourido da guerra converteuno en corresponsal e dende a Oficina Nacional de Prensa, en setembro do 36, foi un dos primeiros xornalistas que entrevistou a Franco. Sabido é que houbo unha época na que Ourense gozou dun inusitado potencial mineiro gracias ás vetas de estaño e de wolfram que a xeoloxía depositara millóns de anos denantes no seu xeneroso subsolo. Isto fixo que, non só emprendedores ourensáns explorasen con éxito negocios relacionados con estas explotacións, senón que tamén convocou a adiantados foráneos que lograron atesourar relativas fortunas gracias á pericia de intuír por onde cruzaban tales vetas. Un deles foi Ricardo González Cerezales, un veciño de Villafranca del Bierzo que despois de se ter iniciado na mineraloxía polos predios fronteirizos do Courel e dos Ancares, descubriu que o sureste da provincia de Ourense -concretamente, o lugar de Vilar de Cervos nas terras de Vilardevós- eran tamén propicias para este tipo de extraccións e tivo a fortuna de abrir en 1912 “La Impensada”, a primeira mina de wolfram da provincia de Ourense, asentando alí a súa vida e a súa familia na compaña de Jesusa González Rey, coa que ten media ducia de fillos. Un deles é Manuel, que moi novo é enviado ós Escolapios de Madrid para iniciar unha formación que había chegar a ser universitaria no ámbito do dereito, mentres Víctor se encamiñou cara o comercio e Abilio cara a enxeñería de minas, influenciado, loxicamente, pola lucrativa actividade industrial do pai. Manuel comeza Dereito en Valladolid e malia que todo estaba encamiñado para consolidar un equipo destinado a facer crecer o proxecto empresarial paterno, o contacto co mundo editorial e das tertulias culturais madrileñas crúzase no seu camiño e, cando en 1931 comeza a colaborar no xornal “Galicia”, xa era asiduo como crítico de arte en xornais da capital. Formado nun ambiente tradicionalista, próximo ó galeguismo católico -non en van, na súa formación tivo contactos con Otero Pedrayo e Risco-, o funesto 18 de xullo do 36 cólleo en Vilardevós, alistándose no Tercio de Requetés de Ourense, cos que se despraza a Burgos, onde estaba instalada a Oficina Nacional de Información do bando franquista, o que lle acaba brindando a oportunidade de ser un dos primeiros xornalistas en entrevistar a Franco, antes incluso de ser nomeado Xefe do Estado. Rematada a guerra centra a actividade profesional na edición xornalística e despois de comezar subdirixindo o diario “El pensamiento navarro”, subdirixe tamén o xornal “Informaciones”, viaxa a Tanger para abrir o xornal “España”, a comezos dos anos 60 dirixe “Faro de Vigo”, forma parte do equipo director de “Alcázar”, a revista “Misión” creada en Ourense, que comparte cunha traxectoria paralela como editor e crítico literario, rematando a súa carreira profesional ligado a Televisión Española, sen que ninguén lograra nunca convencelo para que escribira as súas memorias malia a ter gozado dunha longa traxectoria vital de 95 anos transcorridos entre 1909 e 2005. Quen sabe se nisto tivo que ver a súa -digamos, peculiar- relación matrimonial coa exitosa escritora Carmen Laforet, coa que tivo cinco fillos e que por ela soa daría, sen dúbida, para outra “crónica”. Un requeté e corresponsal de guerra que foi dos primeiros en entrevistar a Franco Aínda que ó procurar datos sobre González Cerezales non logrei rexistrar en ningures o seu paso por La Región, a hemeroteca revela que foi neste medio onde o seu nome comezou a destacar e mesmo -co tempo- a sinalar a Ricardo Outeiriño coma un dos seus mestres. En 2005, o seu fillo Agustín indica nunha necrolóxica publicada en ABC, que “quien sabe si nunca se hubiera decantado por esta profesión de no mediar la guerra civil, que lo arrastró, de forma rocambolesca, desde un puesto de ambulancias a otro de reportero”. Descoñezo os detalles da rocambolesca historia. Ora ben, a evidencia publicada nestas páxinas recolle, cando aínda non pasara un mes dende o golpe de Estado, unha sentida crónica na memoria de Andrés Nieto, un amigo seu caído nos primeiros días, para, de seguido, anunciar, co marchamo de “exclusivo”, a “primera impresión de un corresponsal de guerra”, que sería continuada cunha breve serie titulada “Por los caminos de la muerte en flor”, en cuxa primeira entrega, o 17 de setembro do 36, ofrece unha breve, pero valiosa, entrevista que Franco lle concedeu a el e ó xornalista francés Marcel Chaminade, en Cáceres, 15 días denantes de ser nomeado “Jefe del Estado Español”. Resulta estremecedor presentir a frialdade militar coa que o futuro ditador responde a unha pregunta sobre a resistencia que ofrecían nese momento “los rojos”, indicando que “los dirigentes saben que toda resistencia es inútil, pero siguen enviando columnas que nos vemos obligados a despedazar, hasta el punto de que en los últimos diez días les hemos hecho más de dos mil seiscientos muertos”. Nese periplo polo exército exaltado, Cerezales entrevistou ó xeneral Yagüe, a Serrano Súñer e mesmo testemuñou escenas tan descritivas que aínda hoxe impoñen, ó lelas: “Nos detenemos ante un gran camión que parece un mostruo aplastado por el zapato de un gigante. En la carretera hai papeles abandonados. Son cartas dirigidas a soldados. Al leerlas nos embarga una emoción sentimental. ¿En donde estará ese joven al que le mandan recuerdos ‘la tía Julia, la Joaquina, que te espera y todos los vecinos que se acuerdan mucho de ti?’” Por vez primeira o xornalismo fúndelle a negro e céntrase no Tercio. “¿Si volviera a nacer eligiría el periodismo?” -preguntoulle un día un xornalista-. “No. Mi vocación era ser ingeniero de minas”.