En inglés, non. Freedom e book nada teñen que ver. En alemán, tampouco:
Freiheit e buch. En grego tamén non: ελευθερία e βιβλίο. Só nas linguas latinas, libro e liberdade, libro y libertad, llibre i llibertat, livre e liberté, libro e libertá... son íntimas. E non debe ser casualidade. O liber (liber-libris), a codia interna da árbore, foi das primeiras materias escriptorias sobre a que se enfiaban letras e palabras, ou sexa ideas e sentimentos, e acabou dándolle nome ás follas -como as das árbores tamén- e á súa familia de libros, librarías, libretas. Libros e árbores, ergueitos desde a terra de humus humano ao ceo onde os ollos buscan deuses.
Pero liber (liber-libera-liberum) en latín tamén significaba “libre”. Talvez porque a extracción do “liber” da árbore fose a orixe remota da primeira “liberación” (liberatio-liberationis) dela puideron nacer liberdades, liberais, libertarios...
Desde os primeiros tempos da escritura latina, as grandes ramas familiares dos libros e das liberdades fúndense, confúndense e frutifican. E comparten sempre, libros e liberdades amantes e inimigos. Os que aman os libros, aman a liberdade. Os que queren matar a liberdade, queiman libros.
Porque o libro librounos de esquecer as reflexións e os coñecementos dos outros de onte e hoxe e así do eterno volver empezar cada un de nós. E as memorias prestadas, escritas e fixadas, investigadas, remoídas, son esa esencia clave de nós.
Nós somos Calpurnia Abana Aeboso, a primeira ourensá coñecida, que deixou o seu nome romano e apelidos célticos nun libro de pedra ás ninfas na Burga. Somos o bispo Lourenzo que reconstrúe a ponte romana e ergue a catedral nos vellos pergamiños. Somos o crego liberador e incendiario Basilio Alvarez, somos o Shakespeare amante tortuoso, somos a exuberancia Ramón Otero Pedrayo, a delicadeza amable de Carlos Casares, transgresión provocadora e Blanco Amor, o desacougo Risco, somos o manco encarcerado Cervantes. Os escritores de libros, deuses creadores, puxeron ao alcance de todos mundos novos, países imaxinarios, situacións imposibles. Adáns e evas nacidos só deles, paraísos creados polos que podemos vagar e respirar e soñar e que nos descobren, tamén, esencias de nós. Podemos ser piratas en Indonesia, bispos ou borrachos en Ourense, podemos ser Felipe de Amancia e Cunqueiro e ver o mundo de cor azul ou estirar un camiño de quita e pon... Podemos angustiarnos con Adrián Solovio dando voltas arredor de si, podemos, en fin, vagar por Verona, por Praga, por Elsinor, pola Mancha, ou deixarnos ir polo Mississippi. Podemos ser nenos de novo, con Andersen.
Podemos en calquera caso, sentir na cara ese vento de seda, o tempo que pasa, que dicía Cunqueiro e nos lembra Bieito Iglesias hai anos, porque os libros, como as doas dun grande rosario da vida, están enlazados.
E aínda que os libros ardan mal, e aínda que sempre haberá quen os queira queimar, haberá sempre tamén quen os ame, mime e adore... por moito que non lle caiban na casa.
A liberdade e os libros, pois, coa súa grande e plural familia de librarías, libertarios, libertinos, libreiros, liberais, librarías, libreiros, libretas, liberacións, libertadores... sempre nos congregarán ao seu redor, sempre gañarán a partida ao lume do paso do tempo. Felicidades libro, felicidade liberdade. Que vén ser o mesmo.
