Rosalía de Castro, ata onde eu sei, non era economista nin técnica en demografía. Nin eu, nin moi posiblemente vostede, amable lector, tampouco. Pero este detalle da traxectoria académica de cada quen non nos impide ver realidades. Por exemplo, o barato que está o mexillón e o caro do berberecho; ou o dano que fan os comercios chineses no tecido comercial español. Tampouco precisamos ser médicos para saber cando unha persoa ten mala cara, e aínda que non saibamos ben como curala, si somos capaces de darlle uns consellos básicos de sentido común (come ben, abrígate, descansa) que, se cadra, non lle serven para nada. Depende do que teña, pero mal, seguro, non lle fai.
En fin, que ás veces hai traxedias tan grandes que non as vemos, sobre as que nin sequera reparamos, mentres tendemos a enredar como detectives afeccionados coas inocuas trapalladas pequenas -fíxolle a cobra ou non o Bisbal á Chenoa- ou traxedias unipersoais de mediática sobreexposición -qué foi da Diana Quer, ou sería lícita algunha forma de tortura ao Carcaño para que dixese que fixo con Marta del Castillo-. En fin, o domingo pasado este xornal que ten entre as mans, aventaba unha inmensa traxedia silenciosa que está sucedendo en Galicia, día a día, aldea a aldea, e que xa nin vemos. Tan lonxe e tan perto nos queda. A traxedia terrorífica por número, pero por discreción dos que a sofren e porque ninguén ten nin variña nin posibilidades de solucionala de vez, case ignorada. Refírome, claro, á espantosa despoboación do medio rural de Ourense.
Pensemos que cae un avión da liña Madrid-Vigo e se espeta nun lugar da serra que nos separa de Pontevedra e morren 150 pasaxeiros. Imaxinan vostedes, perfectamente, a cobertura nos medios, a busca que culpables, as voces diverxentes, converxentes, tanxentes e secantes... Imaxinan os meses de voltas e reviravoltas. Pois ben, sumemos a perda de veciños dos concellos desa cordal desde o ano 2005 ao 2015: Boborás (690 veciños menos), Avión (818) ou Bearíz (361), Irixo (414) Leiro (301), Carballeda de Avia (191), Melón (289), en total, 2.873 veciños menos. Como se morresen, de vez, todos os veciños de Baños de Molgas ou os de Poboa de Trives, máis algúns centos máis, ou como se caesen vinte avións xuntos cheos de veciños só deses concellos. Diranme, e terán razón, que non se poden mesturar churras con merinas. Así tampouco se poden mesturar os números das mulleres mortas en crimes machistas en España -porcentualmente dos máis baixos de Europa, aínda que debemos combatelos sen tregua, e creo que con menos publicidade- cos mortos de ETA, como vin o outro día na televisión. As comparacións son odiosas. E todas as cifras tamén. Todas. Tanto a das 51 mulleres mortas en 2014, como a dos 1.873 mortos en accidentes de tráfico ese ano, como a dos desesperados suicidas, 2.014, tamén en 2014.
En fin, que queren que lles diga, de todas estas traxedias cotiás, e dentro da preocupación por estas multiformes sangrías, espántame especialmente a da curva demográfica: en moitos concellos case non queda xente en idade reprodutiva para garantir o recambio xeracional. E isto é unha traxedia de proporcións bíblicas: estamos desaparecendo étnicamente. E cando falo de etnia, enténdaseme ben, falo de pobo, de xentes cunha cohesión mínima que lle permite afirmar a súa particularidade nun mundo global: forma de ver, describir e vivir o mundo. Si, o homo galaicus está case en extinción. Cumpría darlle a volta. Como? Xa lles dixen que non era demógrafo. Pero isto hai que falalo. Tamén.
