“Meses do inverno fríos,/ que eu amo a todo amar;/
meses dos fartos ríos/ i o doce amor do lar”
(Rosalía de Castro, Follas Novas).
As invernizas e sempiternas noites da infancia nunca se cansan de rebrotar na nosa memoria. Nunca. Cada vez que apalpamos tempos indecisos -infestados de xeadas rabiosas e chuvieiras reincidentes- en que a bocanoite chega canda a tarde, abafada por covardes escuridades e teimudas melancolías, os lonxincuos pretéritos sempre acaban rebulindo na tulla das lembranzas ata insuflar en cada un dos baleiros e inertes arestoras aconteceres de días en que outono e inverno se confunden.
Sentado ao pé da lareira, mato o tempo tentando expurgarlle os espiños ao frío. Raño os dedos dunha man coas uñas da outra, procurándolle alivio ao proído porfioso das frieiras, e deluvo os ollos para distraelos da fumareda coa que me quere imbuír o lume famento, no que as voraces laparadas engolen os cavacos, achegados polo avó antes de comer o carolo de pan con touciño e a dose de caldo de cada día. Vai adobado con inapelábel sentenza, “hai que servilo fervendo para que non arrefríe na viaxe que ha facer a cabalo da culler desde a cunca ata a boca”. (Devezo por saber como puido vivir tantos anos sen que se lle derretese aquel rexo padal de aceiro e cobalto bravo).
Ao se fatigar a lapa e furtarlle o protagonismo o borrallo, canso e adoecido sen saber o porqué, emprendo o ansiado ritual de ir á cama, antes de que a friaxe me entumeza o ser. Subo as escaleiras ata o sobrado, coa banda sonora dos descompasados chirlos das táboas. Entro no cuarto sen porta e, despois de desamalloar as chancas, descálzome e íspome. Absolutamente moído, déitome sen resolver a dúbida metódica de se debo desencolar dos meus pés -orfos de calor e sensibilidade- aquelas armaduras de cotra tesa que outrora foron agarimosos abrigos da la, carmeada e fiada polas mans da nai nas longas horas de noites de invernía. Acubillo o meu corpo, aparentemente vivo, nas sabas de estopa e entálome entre aqueles ladrais adestrados para ter man de min e do pesado cobertor. Malia o duro suplicio, axiña caio rendido no colo de Morfeo. Desperto deseguida e batallo contra a humidade e a friaxe, que furan por entre as tellas, confabulándose para me roubar a noite, xunto cos mil golpes da tose do avó que abafan o silencio e azacotan a escuridade.
Érgome cedo, tremelicando, sen saber ben se o culpábel da miña madruga é o cantar do galo, o recío que me empapa a cara ou o berro da nai que se estampa contra a banceira da cama. Lavo as lagañas, almorzo e cargo o vello braseiro, armado polo pai cunha lata de sardiñas e unha anga de arame. Marcho cara á escola abaneando arreo o artefacto para que non se achiquen as brasas. Ao chegar, poño algunhas na tixola que hai debaixo da mesa do mestre, co fin de desentumecer aquelas mans, negrexadas e aterecidas, que de cando en vez emprega para quentarnos as orellas.
De súpeto retorno á normalidade, mais a testuda frialdade porfía por me seguir pexando a mente. Non sei cando, quizais mañá... se cadra hoxe mesmo, ao despertar de todo e apalpar as entrañas do frío, talvez entenda a habelencia que posuía a nai para o sentir sen lle tocar, para o ver a través dos xélidos cristais. (Cada mañá, o primeiro que facía era achegarse á fiestra e fretar as mans mentres pensaba en alto: “Canto frío vai! Que o diaño o leve, que un raio o parta!”).
(Por moitas voltas que lle dá ao caletre, o meu tío Lisardo non acaba de comprender como pode haber xente que, malia presumir de andar medio espida, a súa pel non é capaz de distinguir as quenturas das friaxes do tempo, deste tempo tan revolto, escuro e indeciso).
