Agora autobús e coche de liña son sinónimos, pero ata hai uns trinta anos eran cousas diferentes: o autobús era o ómnibus que tiña que coller un para moverse entre barrios dunha cidade, mentres o coche de liña era o que o comunicaba coa vila ou coa cidade.
A idea de escribir sobre os coches de liña ocorréuseme o outro día, cando vin pasar un camiño da estación de autobuses do Carballiño. Mirei para el, tratando de ver cantos pasaxeiros levaba, pero os cristais afumados das ventás impedíronmo. Pensei entón se o afumado non sería para ocultar o baleiros que van hoxe, especialmente os que se moven polo rural. Porque levan camiño de desaparecer, coa excepción dos que comunican as cidades: o ano pasado perdéronse en Galicia máis de 500 liñas, das que 150 correspondían a Ourense. Outra consecuencia da extinción demográfica do campo.
As empresas de coches de liña comezaron a instalarse en Galicia arredor dos anos vinte –a primeira foi Castromil, en 1918- e pronto se estenderon por todo o territorio. Mentres, os coches particulares foron un luxo ó alcance de poucos ata ben entrados os sesenta. A principios desa década polas estradas do Ribeiro, maiormente de terra –a única asfaltada era a de Ribadavia ó Carballiño-, só pasaban carros de bois, bicicletas, algunha moto, o coche de liña, un que outro camión, con toradas ou con pipas de viño, e de pascuas en ramos algún turismo; e algo semellante ocorría nas estradas de toda Galicia. Por iso era común ver nelas ós cativos xogando á pelota, ós cans durmindo a sesta, ás pitas remexendo na area das beiras e ás vacas pastando nas cunetas.
A miña relación cos coches de liña comezou na infancia, cando miña nai me levaba a mercar a roupa e o calzado á vila, e logo continuou de xeito diario na adolescencia, durante os cinco cursos que fun ó instituto de Ribadavia. Nunca esquecín aquelas viaxes no Cabanelas: primeiro no Barreiros vello e logo no Pegaso novo. Unha boa parte do ano a viaxe facíase de noite, tanto á ida coma á volta. O coche, que percorría o val acorado, resoprando entre curva e curva e saltando de focha en focha, acostumaba ir ateigado de xente, sobre todo os días de feira, cando non era raro que houbera que ir de pe, ou incluso fóra, colgados da escada ou sentados arriba no porta equipaxes, ata Valdepereira: alí os que ían sen asento tiñan que baixar e esperar que o señor Paco volvese a buscalos, porque podían estar os motoristas no tramo da Nacional que quedaba ata Ribadavia e multalo. A maioría da pasaxe eramos rapaces e rapazas do instituto e mozos e mozas que traballaban nos ataúdes. Sempre había gran animación, coma na sobremesa dun banquete familiar, excepto cando era noite pecha e facía moito frío, que nos acurrunchabamos como podíamos, e cando había exames, que aproveitabamos para dar un último repasiño. Na viaxe de volta, pola primavera, que xa era día grande, non era raro que volvésemos cantando, cancións dos Brincos ou de Juan y Junior, dirixidos polo Paquiño ou polo Cesarito, que eran os revisores, mentres outros aproveitaban para mocear ó agarimo daqueles asentos acolchados e vibrantes... A Ribadavia chegaban, ademais do Cabanelas: o Rodríguez, o Anpian, o Sin Xeito e o Auto Industrial, todos levando vidas e historias parecidas.
Eran tempos nos que non sobraba nada: máis ben faltaba de case todo. Pero me parece que había outra confraternidade e outra alegría na xente.
