O outro día falóuse eiquí daqueles guindastres cós que os canteiros elevaban as pedras pra encaixalas cunha precisión que se diría solar. Solar de cando o astro rei acada a pasar polo meridiano superior do lugar no que cada un dos nós se encontre. Logo deso, de ter enredado con vostedes neso dos guindastres e os canteiros, fun visitar Seixalbo. Nunca alí estivera.
Foi unha visita rápida, sen a penas baixar do coche. Terei que volver pra pasear por embaixo dos seus balcóns fermosos e rotundos e saber coma zoa o vento e bate a choiva nos cristais das casas e as tabernas. Tamén cómo se precipita o sol de maio por entre as súas calellas prodixiosas. Agora xa o de xuño. Ou o de xullo. Calquera sabe cándo volveréi por alí ou se o farei algún día. Calquera sabe.
Algúns deses balcóns de Seixalbo, algunha que outra calella, mesmo a luz do sol xogando ás agachadas por embaixo dos tellados e das esquinas das casas, tróuxenos comigo, ocultos nesa marabilla que nos regalaron os tempos en forma de teléfono móbil con cámara de fotos incluida. Agora é así coma se construe a memoria, non só con soños e recordos, senón con imaxes conservadas nunha pantalliña que nolas devolve sen máis que premer un botonciño e facelo ben a xeito.
Se eu fose o alcalde de Ourense (que coido eu que xa o haberá cando estas liñas se publiquen) do primeiriño que faría sería visitar esa xoia que ten o concello, alá enriba, cáseque naquel monte. Unha xoiña composta por un pequeno núcleo urbán que nada lle ten que envexar a outros sobradamente coñecidos. Sei ben do que falo, sonlles da Ziralla. E a moita honra.
Seixalbo é sorprendente, un diamante en bruto, unha xema, unha pedra, pois non outra cousa é, da que obter os máis desusados brillos; albos e de seixo, por descontado. Pregunto e cóntanme das asociacións culturais que nel se abeiran. Dinme que son varias, que todas funcionan ben e que, nelas, teñen cabida os máis variados sistemas de ideas nos que todas e cada unha delas se sosteñen. E conviven.
Se no Paseo, nos vísperas electorais, aquelo semellaba unha serpe multicolor e algo xanareira, isto das asociacións culturais de Seixalbo pareceralles a algúns uns lagartos arnaos deitados ó sol, pero alá eles. Lagartos ou non están vivos e colean. E conviven, coma lles dicía, un regalo nestes tempos.
Nembargantes e arestora, que diría o chorado Conde Corbal, o que máis me conmoveu unha vez que estiven en Seixalbo foi ver un vello pozo dos de antes. Había tantos anos que non vía un deles que case que me emocionou o contemplalo. Refírome a ese pozos dos que sacas a auga por medio dunha estilizada viga de madeira que ten un contrapeso dun extremo e un balde do outro, mentres o fulcro descansa sobre unha forquiña de madeira coma aquelas dos tiracoios; só que algo máis grande, bastante máis grande. No camiño que media entre Ourense e Allariz había dúceas delas cando eu era un rapaz noviñoe andaba a estrear a vida.
Agora xa non. Agora dispomos dunhas bombas hidráulicas, movidas por enerxía eléctrica, que nola sacan dos pozos sen máis que premer un botonciño. Son ben millores, pero a que vin en Seixalbo forma parte da paisaxe da miña nenez e foi coma se me reatopara cunha vella amiga. Somos a civilización do botonciño.
Como comprenderán, servidor é partidario de extraer as augas dos nosos pozos por medio desas bombas hidráulicas das que falamos aí enriba. O único malo delas é o que consumen e temos que pagar por utilizalas. E que a veces cae a tensión e váise a electricidade… e daquela quedámonos sen auga. Dependemos da enerxía que producen os ríos que antes eran de todos, limpos e cheos de peixes e de troitas, de londras e bichos varios, pra que agora disfruten dos beneficios que producen unhas grandes compañías, porpiedade duns señores que nunca se han bañar nesas que foron augas nosas.
Por razóns tales eu sigo sendo partidario de poder seguir premendo o botonciño… pero tendo sempre a punto a vella viga de madeira, por se acaso. Hai que ter un pé na tradición e outro avanzando cara o futuro sen deixar nunca de facer pé e de andar paso a paso e non as atoutadas. Élles unha parábola da vida. Sempre pode un disfrutar da música de Mozart, dos poemas cantados de Leonard Cohen, das composicións de Milladoiro a gaita de Carlos Núñez, as cancións dos Beatles ou as coreografias de Michael Jonhson; por citarlles un exemplo, porque haber hailles ben máis deles.
O mundo sempre está empezando e sempre a punto de se dar por concluido. É nese e non noutro xogo ningún no que andamos ou debemos andar se o que queremos é recuperar o mando das nosas propias vidas. Enchamos de novo a paisaxe cos pozos e coas vigas de antano ocultando baixo as parras de uvas ou mesmo de glicinias os novos instrumentos, o run-run dos seus motores, mentres mantemos o ruxe-ruxe dos automóbiles reducidos ás autoestradas, deixando pró noso deleite os vellos camiños polos que transitamos antano.
Recordamos o que é unha fermosa corredoira? Sabemos ben do valor de escoitar o asubio do merlo, o páxaro que vixía as lindes das carballeiras e dos soutos e avisa da irrupción nel dos invasores? Temos idea do que é unha congostra ou do doce asubío do reiseñor do río? Sendo eu neno podias ir escoitalo embaixo da Ponte Vella, alá contra a tardiña. Agora se quero escoitalo só podo facelo se o levo preso nun trebello e pra oílo teño que premer un botonciño. Por qué han ser incompatibles o tal e puñeteiro botonciño co silbo namorado, o pozo do que falo ou os vellos camiños polos que camiñar a modo? Aí lles quedan as preguntas pra que enreden un pouco búscándolles as respostas.
