A Casa do Concello ou Casas Consistoriais

O domingo 28 de maio de 2023 vai ser unha xornada esencial para Auriabella dado que a veciñanza está convocada para elexir a Corporación que goberne o futuro do seu Concello durante os vindeiros catro anos. Conven recordar que xa se cumpren corenta e catro anos das primeiras eleccións municipais democráticas. A Praza Maior, desde hai séculos, foi o centro da cidade sendo os seus nomes: Praza do Campo, do Campo, Praza Maior, Praza da Constitución, Praza Real ou Praza da República Federal 1873. Albergou na fachada sur o poder político (a Casa do Concello ou Casas Consistoriais) mailo poder relixioso (no Pazo Episcopal ou Curral do Bispo), veciña natural súa. Este foi declarado Monumento Nacional en xuño de 1931. O Museo Arqueolóxico Provincial de Ourense ocupa o Bispado desde 1951. Concello e Pazo Episcopal son as únicas edificacións blasonadas da Praza. Praza Maior de Ourense coa Casa do Concello. A Igrexa tivo axiña templos onde celebraba os actos relixiosos propios, non ocorrendo así có Concello. Ourense necesitaba unha edificación que a representara políticamente porque ata o século XVI celebraban as súas reunións nos adros da Catedral e nas igrexas de S. Francisco (hoxe situado no Parque de San Lázaro), Sta. María a Nai, na Praza Maior, ou nas casas dos munícipes. A primeira construción da Casa do Concello data do ano 1513, sendo rematada tres anos despois polo canteiro Pedro Beranga que realizaba tamen na cidade a cantería das súas fontes e pontes. Daquela, quizais, conseguira foro. O seguinte proxecto constructivo, de estilo gótico tardio, foille encargado en 1697 ao arquitecto e escultor Francisco de Castro Canseco, autor da igrexa santiaguesa de San Martín Pinario. En 1756, as Casas Consistoriais estaban maltratadas polas goteiras e o mal tempo. Daquela Pascual Madoz informou que a súa fachada compúñase de dous corpos: o máis baixo con dúas fiestras, unha en cada beira da porta; o segundo corpo, con tres fiestras cunha balconaxe de ferro ao longo da fachada, tendo unha lápida que puña “Casa Consistorial”; hoxe di “Casa do Concello”. Posuía dous escudos tallados en pedra: un sobre o portal principal e o outro na parede da rúa da Barreira e unha cornixa construída en 1843. O patio era espacioso: á dereita del estaba o despacho de aloxamento; á esquerda, a habitación do porteiro e enfronte o depósito de enseres do Concello. Pola esquerda subía unha escaleira de pedra que conducía ao primeiro andar, onde estaba o arquivo; á dereita a Secretaría, desde a que se subía ao piso superior que remata no despacho do Alcalde e a Sala de Sesións con ceo raso e cun retrato da raíña, e, baixo del, a mesa do presidente e bancos para os concelleiros; ao fronte, un oratorio onde oían misa o día de Corpus e xuraban os seus cargos os rexedores mailos funcionarios. En 1873 derrubouse outra vez o edificio; houbo que reedificalo; a súa substitución fíxose cunha nova construcción, a actual, encargándoa, en 1888, ao arquitecto José Antonio Queralt Rauret realizado en estilo ecléctico, rematouse en 1891. Consta de tres plantas: O baixo asoportalado con tres arcos de medio punto sobre pilastras. O primeiro andar con tres vanos e amplo balcón voado e o segundo con tres fiestras e rematado por un frontón curvo que sostén un reloxio. Tras esta edificación fíxose, en 1948, a derradeira ampliación do Concello duplicando o seu volume polas rúas Bispo Carrascosa e Barreira. Ático Noguerol Iglesias (1888-1942) funcionario do Concello, un dos máximos defensores de Auriabella, plasmou nun dos 43 debuxos seus depositados no Arquivo Histórico Provincial de Ourense titulado “As Casas Consistoriais” a súa visión e as dúbidas existentes que tiña veciñanza sobre seu aspecto: Ático non quería que os seus lectores confundiran as Casas Consistoriais e a do Corrixidor. Amigos seus (Xavier Melondro, Vicente o “Calavera”, Juán Uva, Anta, o pai do Cotufa, Juán Cerval, o bedel do Instituto, o Quintairos, o Chanqueiro e Dª Celina Quintans confirmaron o plasmado polo seu debuxo. D. Bernardino mailo seu irman, boticario dos Temes, discrepaban. “As Casas Consistoriais” debuxadas por Ático Noguerol. Arquivo Histórico Provincial de Ourense. Todos apuntaban variadas diferencias: Algúns vían dous escudos na fachada, outros só un, tamen informaban sobre a existencia de dous buratos preto do tellado; alguns declaran da existencia no edificio dun andar, pero algun recoñecíalle dous como afirmaba o Quintairos que fora alí á escola pero, os dous andares, era na parte traseira. O chan do patio interior tiña a peculiaridade de estar formado por coios do coiñal e tiña parecido có patio de San Roque. O portal tiña á porta redonda e, a cada lado, habia dúas fiestras con reixa. No primeiro andar había un balcón grande no medio e dos pequenos a cada lado; os tres tiñan barandas de ferro. Ático informou que tendo o Concello capela tiña que haber cemiterio, onde acollían os corpos dos facinerosos e ladrós que executaba á xustiza, para non ser enterrados en terra bendita, enterrabanos detrás de esta capilla, así foi que cuando fixeron a Casa do Bobillo atoparon soterrados esqueletes. En xaneiro de 1977 o balcón central do primeiro andar acolleu aos reis, hoxe eméritos, Juan Carlos e Sofia, ante unha numerosa multitude cidadá. Esta é a breve historia do Concello, órgano de representación política viva de Auriabella que non perdeu o seu atractivo.