Celso Gándara: "A creación de cooperativas en Ourense está repuntando"

Celso Gándara (Hannover, Alemania, 1972) atopou a súa vocación na economía social cando lle tocou facer a mili e optou por facer obxeción de conciencia en Honduras, despois de rematar a carreira de Administración e Dirección de Empresas. Alí participou nun proxecto de cooperativas nun barrio marxinal de San Salvador e comezou a súa aventura empresarial neste mundo. Este emprendedor, oriundo de Sandiás (Ourense), preside o Foro pola Economía Social Galega, un organismo que cumpre agora tres anos da súa creación e que representa as asociacións máis importantes de Galicia na área da economía social. Son case 5.000 entidades, cun volume de emprego estimado en 25.000 persoas e máis de 74.000 socios, comuneiros e mutualistas. A fusión de eficiencia empresarial e responsabilidade social é un dos valores da chamada economía social, que en 2020, no ano da pandemia, creou 126 empresas na comunidade autónoma, 13 na provincia de Ourense, o 10% do total. Comparado cos datos de 2019 -8 altas- supón case o dobre de crecemento e nun ano marcado pola incertidume da covid. Ademais, Coren segue a ser a primeira cooperativa destacada no “IBEX-35” galego da economía social. Por que estamos ante un auxe da economía social en Galicia? A economía social ten unha longa traxectoria, aínda que nestes anos aumentou significativamente a súa visibilización. O peso da economía social cífrase no 6,5% do PIB en Galicia. A nivel Estado fálase dun 10% do PIB español. Conclúe que na pandemia a economía social foi a que mellor resistiu. Por que? En épocas de recesión normalmente repunta moito a constitución de cooperativas. Teñen máis resiliencia e non se producen despidos de maneira tan importante como noutras, porque hai unha parte da economía social na que a propiedade das empresas está nos traballadores. E coas empresas sen ánimo de lucro, que non teñen o obxectivo de beneficios, a última opción é o despido. Son os valores da economía social que amortiguan iso. Xeran máis postos de traballo que outras empresas? Non sei. Pero vélase máis por que esas empresas creen emprego. Cando crean emprego, mantéñeno máis e con mellor calidade. Iso si o podemos asegurar. A pandemia é unha oportunidade de atopar nichos neste ámbito? Si. O peso da economía social en sectores do mundo rural como a contribución dende o cooperativismo agroalimentario á fixación de poboación é importante. É algo innegable. O peso do cooperativismo agroalimentario é tan importante que alá onde hai una cooperativa en Galicia deste tipo, suele ser a empresa máis grande desa vila. A súa actividade ten un efecto tractor nesa comarca. O sector agroalimentario vai ter un percorrido importante e van aparecer servizos vinculados aos coidados das persoas. Tamén hai sectores que aproveitarán a economía circular. No ámbito da xestión dos residuos tamén temos iniciativas que poderán aproveitar esta oportunidade. Si falamos de sector agroalimentario e de fixar poboación, Ourense terá que ter un peso importante. Está claro. A cooperativa agroalimentaria de maior dimensión a nivel estatal dentro do ranking é Coren. Hai moita tradición e experiencia. En Ourense naceron 13 empresas novas relacionadas coa economía social durante o ano da pandemia. É un dato alentador? Si. É certo que hai un Eixo Atlántico que ten unha dinámica propia, pero a creación de cooperativas en Ourense está a repuntar. Tamén hai un par de anos que se poden crear cooperativas de dúas persoas, isto é un incentivo grande e estou convencido de que Ourense o vai aproveitar. En xestión cultural xa hai varias cooperativas tamén, en Ourense é un nicho importante. Cal é a demanda do sector para seguir medrando? Cremos que se teñen que favorecer sistemas de apoio ao emprendemento, como os coworkings. Os concellos van xogar un papel importante para favorecer ese ecosistema. Animaría a que se habiliten espazos de coworking no ámbito da economía social e non me consta que en Ourense exista algún. É certo que todo o que ten que ver coa innovación e coa internacionalización das cooperativas é algo que ten que ser apoiado. O rural terá máis peso na economía social? Os fondos de recuperación poden ir orientados por aí. A economía dos coidados na provincia de Ourense pode ser un sector de gran importancia. Falamos de cooperativas de cohousing, vivendas unifamiliares, ou incluso aldeas que se poden dirixir a esa prestación de servizos residenciais. Os modelos de residencias tradicionais en Galicia non van funcionar. Como o que se está facendo nas casas niño e nas casas do maior, por exemplo. Neste senso, a economía social pode adquirir un peso. Pero o cohousing en Ourense non cala. Son sistemas embrionarios, onde fan falta probas piloto. Pero Ourense ten os datos como para que poida haber iniciativas deste tipo. Que balance fai dos tres anos do organismo que preside? O balance é sumamente positivo, foi un salto que rompe con esta mentalidade ou etiqueta de minifundismo galego. A propia existencia do foro é un espazo de encontro de intereses comúns das empresas da economía social. Nalgúns concellos estanse dando pasos no fomento da economía social. O incremento da inversión da Xunta na economía social tamén se pode atribuir aos logros do foro. Canto supón a facturación da economía social en Galicia? Estamos falando de cerca de 3.500 millóns de euros ao ano. Cal é a seguinte iniciativa do organismo? En xullo imos realizar os “Cafés con aroma e economía social”. Imos xuntar ao “IBEX-35” da economía social galega. Cremos que hai que aproveitar a capacidade tractora destas 35 empresas para o desenvolvemento da economía social. Moitas veces somos consumidores de produtos da economía social sen sabelo. A economía social está en pleno auxe.