Castelao, segunda entrega

Deixábanos Miguel Anxo Seixas, autor da triloxía homérica (polo épico do seu labor) sobre un galego definitivo, co ramo do primeiro tomo dela; non outro que o ano 1930, limiar da frustrada ilusión, isto último por mor dos inimigos de fóra pero igualmente dos que fixeron de zapadores dentro de “La Niña” a prol dos seus partidismos. De maneira que a segunda entrega, mil e pico de páxinas, que se len nun ensalmo coa promesa autoimposta de voltar por onde o volumen adoita, zarpa do peirao republicano. O que frecuentaba Castelao, e con el o Partido Galeguista que habería nacer dun labirinto polo que andaba a ORGA de Casares Quiroga. Casares, paradigma de desdéns que o levarían a non deixar testemuñas escritas que xustificasen o seu periplo errático nos anos da II República. Como é lóxico Casares aparece profusamente neste segundo tomo, moito máis político que outra cousa. Natural se coidamos en que o polifacético rianxeiro levado por un instinto que tiña máis de xenerosidade que de vocación, deixando semivarado canto había de talento múltiple nel, foi un todoterreo da política, en Galicia, no Parlamento de Madrid. Logo, cando estoupa a guerra, residente en Valencia e Barcelona, propagandista republicano en Francia, na URSS, EEUU (Nova York, Detroit, California) e Cuba. Será en Nova York onde o atope a fin da guerra, xa en vías de marchar a aquela patria da nenez de Castelao, non outra que esa Arxentina pouco proclive a recibir refuxiados republicanos. Parada e fonda arxentinas que terán de ser santo e seña do tomo derradeiro desta monumental biografía. Ambiciosa no seu afán contextualizador, un pouco máis reacia, no segundo tomo, a fala polo miíudo de detalles persoais do Daniel neste percorrido esforzado por un mundo que, quitando a URSS, tiña présa en desfacerse daquela bandeira tricolor que Castelao e os seus correlixionarios vían como correlato da nosa branca e azul. Polo demais a nómina de personaxes, persoeiros e –aínda- xentiña é tan prolixa que precisaría dun índice quilométrico. Distinto as divagacions de Seixas sobre o tradicionalismo de Valle-Inclán, ben discutible. Ou o non ben parada que sae a figura de Filgueira Valverde. Outro matiz, sen dúbida.