Abraham Cupeiro: “Estes instrumentos requiren ter como compañía a humildade”

Abraham Cupeiro, coñecido pola recuperación de instrumentos antigos, chega a Ourense para presentar o seu novo proxecto, Mythos, acompañado da orquestra sinfónica Gaos. Será o venres, 1 de marzo, no Auditorio da cidade. Cal é a súa historia co traballo de recuperación de instrumentos? A miña historia non difire moito da de calquera rapaz dos anos 80 que nunha vila, no meu caso en Sarria, comeza nunha banda de música e eu tiven a sorte tamén de comezar nun grupo de música tradicional. Así que o académico e o popular para min sempre foron unidos da man. Pescudar na historia da miña música fixo que tamén me interesase por outras culturas e todo cristalizou cando no último ano de carreira, no Conservatorio Superior en Madrid, conseguín construír unha trompeta de hai 300 anos coas miñas mans. E iso foi o que me permitiu construír chaves que abrían portas sonoras do pasado. E como é ese proceso de traballo para recuperar os instrumentos? Son tres pasos. O primeiro é construílos, entón viaxo a moitos museos nos que hai réplicas ou fragmentos ou tamén iconógrafías nas que vemos á xente tocar estes instrumentos. É como un detective que pon unha sorte de pistas nun taboleiro e vainas unindo. Pero, no segundo proceso, que é aprender a tocalos, tamén interfire moito no da construcción, porque todo ten que cobrar un sentido, ten que ter un xeito musical; entón apóiome tamén en culturas que perviviron ata os nosos días utilizando instrumentos similares en culturas populares. E despois está a composición, que é axeitar o son dunha orquestra sinfónica a estes instrumentos ancestrais que, dende o meu punto de vista, merecen unha segunda oportunidade. Non serán fáciles de tocar… Son instrumentos que se perderon no tempo, pero de seguro que se existisen nos nosos días, utilizaríanse moito máis. Son moi difíciles de tocar porque tes que valerte moito da túa intuición, aínda que tamén da investigación. Ó principio é un proceso moi frustrante e no que tes que ter de compañeira a humildade, porque non podes ir coa túa mente do século XXI. Temos que recordar que a xente de séculos anteriores non tiña tecnoloxía, pero tiña unha pericia moito máis grande cá nosa. É un reto bastante duro, pero moi satisfactorio. É unha das poucas persoas que sabe tocar o karnyx. Que é este instrumento? É unha trompeta que utilizaban os celtas para loitar, por exemplo, contra as lexións romanas. Un instrumento que no seu pavillón está coroado pola cabeza dun animal moi feroz. Neste caso o que utilizo eu é de dragón. O instrumento é un simple tubo e, dependendo da pericia do intérprete, podes chegar a facer un discurso máis ou menos rico en matices. Para min é difícil, pero dame moita liberdade e deixa voar a imaxinación. Como chega o proxecto Mythos? É unha viaxe pola imaxinación das culturas ancestrais. Historias moi fráxiles na súa natureza pero que lograron pervivir o paso do tempo e chegaron ata os nosos días. Para darlle vida a estas lendas utilizo instrumentos que foron tocados hai miles de anos maridados cunha orquestra sinfónica, neste caso a grandísima Gaos, para facer un discurso que nos leve a viaxar pola fantasía. Que expectativas ten para o concerto de Ourense? Estou moi contento. Estamos a facer unha xira pola nosa terra, algo moi novidoso para min porque cos anteriores discos non puidera facelo. Fágoo con moita ilusión e vendo que está tendo boa acollida entre o público. A súa é unha proposta moi novidosa. Como a recibe o público? Normalmente recibimos o caloroso aplauso do público. Pero hai momentos nos que se crea un diálogo entre o silencio, cando a xente escoita estes instrumentos que hai miles de anos que non soaban. Para min iso é un logro moi grande nunha época na que os estímulos son constantes, aínda que de pouca profundidade. Por iso, lograr escoitar ese silencio é moi fermoso, establecer esa comunicación case telepática. É un gran coleccionista de instrumentos. Cal é a súa xoia? Teño unha colección de case 300. O buque insignia é o karnyx, que me abriu moitas portas, pero para min o máis especial quizais sexa o único que non é meu, a corna que atopou Carlos Tallón, cos seus furadiños. Non lle tocamos en absoluto e ten un son que conecta moi ben co público. É aportar o meu graniño de area para que este Amazonas que temos en Galicia siga mantendo vivas as súas tradicións, nunha época de globalización tan agresiva coido que estes factores son importantes para que o planeta sexa mellor.