Pepe Coira: "Para min é esencial poder traballar desde Galicia"

Pepe Coira (Rábade, 1971) é un dos embaixadores do audiovisual galego fóra das nosas fronteiras. O produtor e guionista atópase inmerso na rodaxe da serie “Rapa” (da produtora do ourensán Alfonso Blanco, Portocabo), que se estreou con éxito de espectadores a nivel nacional. Coira está tralos éxitos de ficción máis recentes do panorama español, como a multipremiada “Hierro” que protagoniza Candela Peña. Ademais dos grandes proxectos de grandes orzamentos, tamén desfruta das ideas máis pequenas, máis artesás, que aínda o conectan máis á Galicia da que presume. O festival estreou onte “Canto de emigración”, unha reconstrución da película que fixera o ourensán Antonio Román en 1934 e da que non existe ningunha copia orixinal. Coira xuntou os elementos que foi atopando para producir esta película curta que naquela época fora recibida como un dos raros exemplos de cine de vangarda en España. A rodaxe, en 1934, fíxose en Coles, Ribela, Malvedo e na cidade. Un ourensán, Celso Madriñán, fora o actor protagonista que Román escollera porque “era delgado e podía facer de home emigrado que volve enfermo”. Veciños de Coles protagonizaran esta cinta que hoxe volve á vida grazas a Pepe Coira: conta a historia dun campesiño galego que, tras experimentar a vida da aldea, marcha a América a buscar fortuna. Porén, volve pobre e enfermo. Como se reconstrúe unha cinta da que non había nada, nin unha soa copia? É un traballo ao que eu non lle coñecía precedentes. De inventarnos nós un sistema para facer algo que nunca fixeramos e que non é nada común. Tivemos a sorte de que apareceron uns materiais que son moi significativos do que era a película. A familia do protagonista conservaba fotos da cinta que non se coñecían e contan toda unha escea da película. Apareceu tamén un texto do director no que conta detalladamente a película. E o máis importante, apareceu a música. Era unha película de vangarda na que a música se sincronizaba moi detalladamente coa imaxe. Foi un traballo moi divertido no que nós intentábamos non separarnos nada do que imaxinábamos que era a película. Apareceron cousas, pero supoño que non sería un proceso fácil. No seu día, hai 35 anos, intereseime moito por Antonio Román e investigueino e fixen unha biografía del porque me pareceu un director moi interesante. Rodara “O carro e o home” en Lobios. Eu estudara a Román e agora coa pandemia veume de novo a cabeza “Canto de emigración”. Quixen volver á película con estes elementos novos que antes non tiña, como internet, e apareceu todo isto. A través de redes sociais puiden localizar á familia de Celso Madriñán, o actor, e grazas á Filmoteca de Cataluña ese texto. E a través de amigos e xente coñecida puiden contactar coa neta do músico Teódulo Paramos, que conservaba na casa como ouro en pano a partitura. Para os descendentes do actor, isto de que o seu familiar protagonizara unha película no 1935, era algo que os marcou? Tiñan perfecta memoria da película. Era actor en grupos de teatro aficionado en Ourense. Conservaban estas fotografías que non se publicaran en ningún sitio. Hai moito de inédito? Si. Estreouse no 1935 en moi pocos pases. Nun cine en Madrid, nuns cines de variedades... E estreouse en Ourense. Fóra deses pases non se coñecen máis e a película desapareceu por completo. Que lle sorprendeu de como se trata a emigración na película? Non é moi sorprendente. A película inspírase nunhas ilustracións de Castelao onde ves a un home que está enfermo na cama. O texto di algo asi como: “Eu non quería morrer alá, miña nai”. Fala do drama e o fracaso que era a emigración. Román o que facía era recoller esa maneira de ver a emigración e ver que podía ser un bo tema para facer unha película ao xeito das películas soviéticas que se facían nese momento. Unha das escasísimas referencias ao cine na revista Nós é a esta película e chamábanlle “Un e moitos”, porque contaba a historia dun emigrante pero, ao mesmo tempo, era a historia de moitos. Que localizacións se recuperan na pantalla? O que se pode indentificar moi ben na película son os cruceiros de Ribela. Isto é moi diferente ás grandes producións que fai como “Rapa” ou “Hierro”. Pode dicirse que é un respiro? Se non é un respiro, é moi parecido. A min gústame moito o cine, desde sempre é o que máis me gustou, e gústame en tódalas dimensións. Intento facer as dúas cousas co mesmo cariño: tanto o que parece máis pequeno e artesanal como eses proxectos máis grandes. Que significa poder traballar desde Galicia? É esencial. E de toda a vida. Traballei moitos anos na administración, levando a política audiovisual na Xunta. E para min, o obxectivo era que desde Galicia se poidera traballar, se poideran xerar cousas. Estou encantado. Eu vivo na miña aldea en Lugo moi a gusto. En “Canto da emigración”, houbo un traballo moi insólito da xente que foi quen, naquel momento, de facer algo que hoxe é moito máis doado, facer cine desde aquí. E naqueles anos da República, Román fixo esta película e Carlos Velo fixo “Galicia”, que dalgunha maneira se recuperou. Pero “Mariñeiros”, de Suárez, segue desaparecida. E estas son as grandes xoias do cine galego, creo que deberiamos estar facendo todo o esforzo do mundo por recuperalas. En que proxectos está agora? Moi centrado na segunda tempada de “Rapa”. Estamos traballando a tope para acabar de rodar en decembro.