Ahistoria non é un palíndromo como o que dá título ao artigo e que tanto se pode ler de dereita para esquerda como de esquerda a dereita. A historia é unha sucesión máis ou menos desordenada de feitos previstos ou imprevistos, pero que sempre van quedando atrás no tempo. E eses feitos poden ser acertados, rectos, curvos, erráticos, caóticos ou difusos. A historia, si, pode avanzar con pasos pequenos e atoutiñantes como de meniño que está aprendendo a andar, a pasos firmes de xigante decidido, ou con présas de tolo tropezando aquí e alá. Pero nunca nunca nunca, desde o final podemos ler para atrás a historia como se nada tivese ocorrido. Os filósofos xudeo-arxentinos Les Luthiers afirmaron seguros que “calquera tempo pasado foi anterior” e un político galego de outrora sintetizou en “pasou o que pasou”. Exacto. Así foi.
O outro día fun á conmemoración do aniversario da Constitución ao Auditorio. Acto moi formal, moi político, coas mellores intencións, cun magnífico discurso do subdelegado Roberto Castro e cuns nenos pequenos moi simpáticos... pero naquela seriedade a min déumelles por botar os ollos atrás. Hai só uns aniños, Isabel Pérez, concelleira de Cultura, asistía xunto con outros concelleiros do BNG á celebración. Daquela parecía que querían ser a vía institucional do nacionalismo. Hoxe, din, ignorantes “que non teñen nada que celebrar”. Creo que de non existir a Constitución e, polo tanto, a democracia nacida daquel consenso no que non participaron, por certo, pero do que si se beneficiaron, non habería liberdades políticas, nin Xunta, nin TVG, nin o meu posto de traballo, nin nada. Cando algúns fan declaracións así de erradas, penso que en algo nos debemos equivocar. Seguramente, na transmisión do aprecio á democracia. Penso en voz alta.
Os profesores da primeira metade do setenta fixeron nacer en nós o gusto pola liberdade e a democracia. Lembro, por exemplo, a Albino Núñez, a Ánxeles Castro, a Teodoro Sanmartín, aos Albendea, tío e sobriño... Si. Aquela xeración nacida ao abeiro das folgas eternas dos PNN, de conflitos locais como o da Celulosa, fómoslle collendo medida á transición política e soubemos saborear a liberdade na Praza do Ferro o día da legalización do PCE, os primeiros desacougos sociais, como a folga da madeira... Soubemos escoitar a Blanco Amor desde o Palco da Alameda clamando pola autonomía o 4 de decembro de 1977. E saboreamos as primeiras campañas e votacións, os cambios de uniforme da policía armada a nacional, o nacemento da liberdade, os cafés no Violeta, no Elefas, no Yopo... os primeiros concertos no campo do Pavillón...
E non teño tan claro que soubésemos transmitir ás seguintes xeracións que o vello réxime era feo , grís e frío, e que as cores, liñas e calores con que debuxemos a liberdade na democracia e na autonomía, son cousa nosa. E que a democracia é só a responsabilidade compartida coa razón da maioría. Temos lenzo, temos pintura; e nós, ou sexa a maioría nas urnas, somos os responsables dos pinceis e do “xeito” con que pintemos. E isto é unha esencia marabillosa. A esencia da liberdade nun frasco en forma de corazón. Mesmo para cambiar moitas cousas, debemos saber e valorar o que temos e de onde vimos. Bendita democracia. Bendita Constitución.
