Éun clásico da retranca italiana. Unha persoa pregúntase exclamando se chove (“piove”), e outra contesta -ou ela mesmo afirma buscando a causalidade da chuvia-: “Porco governo”. Si. Botándolle a culpa. Fronte á nada exemplar política italiana -ducias e ducias de gobernos sucesivos con espazo para se desenvolveren corrupcións e estados paralelos- a xente creou esta ladaíña humorística. “Piove? Porco Governo!”
Voulles empezar cun pouco de etimoloxía, un vicio. Os romanos, se cadra emparentando as boliñas que se forman de pelos (pilus-i), chamáronlle “pila” as bólas de xogar, e “pilotta” era o seu diminutivo na fala vulgar. No latín medieval evolucionou a “pelotis” e de aí, ás pelotas nosas, ou ás “pelote” dos franceses medievais. E os galos, sobre esa palabra, formaron “pelets” para boliñas minúsculas, algo que comprou o inglés e con el, todas as linguas. Ou sexa, para nós o que chega ás praias poderían ser “pelotiñas” de plástico. Os italianos, pola súa banda, colleron a palabra xermánica “palla” -lido pala- emparentada co “ball” inglés, e ás de fútbol, cun aumentativo, chámanlles “pallone”, primo do noso balón. Balón, pois, grande; pelota -palabra que aparece nas Cantigas de Santa María-, pequena.
E a esas pelotiñas de plástico que chegan ás praias, os ingleses chámalles propiamente “nurdles”, pois a palabra “pellets”, como ben saben, é xeral para cousa con aparencia esfarelada de pequenas dimensións, como, por exemplo, o combustible das estufas. Así que o nome “nurdles” foise impoñendo a medida que se espallou o estudo e limpeza deste novo elementos das praias do mundo, pois, nada novo, cada ano chegan ao mar, desde hai décadas, unhas 130.000 toneladas; a inmensa maioría ciscados de forma accidental pero tamén nalgún desastre.
Dous exemplos. En 2017 caeron ao mar no porto de Durban, en Sudáfrica, 49 toneladas de “nurdles” e nuns meses estaban xa por toda a costa africana do país e Mozambique, e mesmo chegaban a Australia. Hoxe, incluso a América. Outro máis grave foi o caso do cargueiro X-Press Pearl, que ardeu nas costas de Sri Lanka -a antiga Celián- o día 21 de maio de 2021. Levaba 25 toneladas de ácido nítrico, 1.680 toneladas de “nurdles” e 9.700 toneladas doutros plásticos, á parte de inxentes cantidades de fuel e aceite. Cando ardeu, cun fume tóxico, fíxoo a seis millas da costa. O plástico todo -esas máis de 11 mil toneladas- a medio queimar, acumuláronse nas praias ata chegar a 2 metros de altura. Unha calamidade. Era zona turística e de pesca. A súa mención como paralelo ao que acontece estes días en Galicia desafía o sentido común.
Así pois, fronte á realidade cotiá da contaminación do mar que un barco soltase fronte a Portugal 16 toneladas de “nurdles” en sacos, perdoen a miña falla de tremendismo, é cousa pequena e a responsabilidade das autoridades galegas e españolas, nula. Hai que limpar o posible, obviamente. Hai que recoller os máis dos sacos antes de que se abran, tamén. A imaxe dunha persoa cun coador do leite apañando boliñas resúltame entrañable polo que ten de sensibilidade educativa, pero se cadra chegou alí nun coche contaminante desde cen quilómetros para coller dúas ducias de boliñas. En fin, o que me parece fóra de sentido é a tendencia á hiperventilación política que se crea no contexto preelectoral actual. Por favor, déixense de díxenlle, non me dixo, mandeille, non me chegou... que fan o ridículo. E non se preocupen, a xente vota o que lle peta. Se en 1948 dixo Pietro Nenni: “Piazze piene, urne vuote” -prazas cheas, urnas vacías-, hoxe, se cadra, poderíamos substituír “piazze” por “reti e televisioni” e a segunda parte, a das urnas, xa a veremos. Nin creo que inflúa nin para aquí, nin para alá, nin para acolá.
