Non lles quero falar hoxe da conveniencia de axeitar o cemiterio de San Francisco para facer del un punto de atracción de turismo de mitómanos culturais como é o de Père-Lachaise en París; de mitómanos patrióticos, como o de Arlington, preto, seica, que nunca alá fun, do Pentágono de Washington, ou de mitómanos folclóricos como o da Chacarita de Buenos Aires, onde reside, ao parecer definitivamente, Carlos Gardel. Incluso no noso, se a estradiña que comunica a cidade co Montealegre non fose unha angosta e veloz vía de atallo co parque empresarial do Pereiro, podería haber un paseo precioso que comunicase o Botánico co Cemiterio, dous puntos curiosos para visitar.
Non. Quérolles falar de como hai cousas que cambian sen que nos decatemos. Como a entrada do tetrabrik nas casas que fixo desaparecer as bolsas de leite que fixeran desaparecer as leiteiras. Cambios graduais e só perceptibles na distancia. E algúns, de costumes, tamén están aí. Lembramos os velorios co morto nas casas, con eses cuartos que quedaban estigmatizados durante unha temporada ata que a pulsión da vida gañaba á lembranza a morte; e que hoxe serían case impensables. Ou a chegada da incineración, rarísima ao principio, como os bikinis nas praias que nos sesenta só as máis ousadas levaban, e que tanto solucionaron á hora de compartir nicho. En fin, volvendo á morte, fíxome fixarme no tema o amigo Virxilio na sala de profes. Si. Repasei os xornais de varios días. Efectivamente. O decaemento demográfico das aldeas e a mellora do nivel de vida xeral, fai que se reduciran de forma drástica os recuadriños a pé de esquela que sinalaban “Saldrán ómnibus de xxx, con regreso a la terminación y paradas donde sea necesario”`, e que deran lugar a unha das máis simpáticas erratas da historia deste xornal ao confundir alá por outubro de 1986 un pé de páxina dunha foto cunha nota destas. Así dicía dentro da esquela: “Asistirán Reagan y Gorvachov e irán bien pertrechados...” pois era sobre o Cumio de Reikiavik onde comezaran a falar de desarmamento nuclear, etc. Os maiores lembrarán esa necrolóxica, tan comentada que fora daquela.
Si. Xa saen moitos menos ómnibus porque xa non hai tanto público potencial de asistentes. E o turismo funerario, podemos chamar así, era o que facían moitos coñecidos de vista de calquera defunto, que se achegaban sen que unha dor especial aferrollase as gorxas, achegábanse, digo, naqueles buses fúnebres ao cemiterio correspondente -por exemplo O Pinto, Moreiras, Vilar, Sabadelle, Alongos, Trasalba ou onde fose, sempre en altos das proximidades- a dar un paseo, coñecer unha igrexa e unha lugar, e botar unha parrafada con outros maiores que estaban na mesma.
Aqueles eran tempos onde a xente contaba a importancia do enterro, non polo número de curas como en décadas anteriores, senón polo número de autobuses -ómnibus, non sei o porqué, sempre, na linguaxe esquelaria- e de coches. “Fulanito tivo un enterro de órdago, viñeron catro autobuses e máis de corenta coches”.
Agora, son os fillos ou os netos os que achegan aos vellos familiares aos enterros só dos defuntos amigos. E no fondo está ben a cousa, así coñecen as súas xentes das raíces. Menos función turística, pero semellante función social, no solpor.
