Coa formaciom do Patronato das Missións Pedagógicas os mestres que quixerom dedicar as súas vidas aos demáis puderom facelo. Para o comezo da primeira sessiom de cada Missiom, M. B. Cossio escribiu um discurso descritivo de quenes eram e que facíam. Gústame denominalo como o selo de identidade das missións, porque nom so se leeu na primeira entre o 16 e o 23 de decembro de 1931 em Ayllon (Segovia), senom que se lía a modo informativo, cada vez que comezaba uma Missiom, em cada pobo e em cada aldea da Espanha Republicana.
Así comezaba a mensaxe de Cossio: Es natural que queráis saber, antes de empezar, quiénes somos y a qué venimos. (...) Somos una escuela ambulante que quiere ir de pueblo en pueblo(...) donde no hay que aprender con lágrimas, donde no se pondrá a nadie de rodillas (...) Porque el Gobierno de la República que nos envía, nos ha dicho que vengamos ante todo a las aldeas, a las más pobres, a las más escondidas, a las más abandonadas (...) Lo triste es que hemos de marcharnos y nadie sabe cuando podremos volver.... Entre as actividades que eram bem recibidas e moi apreciadas estabam o servizo de música e o coro das missións que estaba integrado por estudantes. Este servizo facilitaba a través do Patronato um gramófono e uma selecciom de discos de música clásica e de música folclórica. Entre as obras hai que destacar a compositores como Weber, Falla, Chapí, Bretón, Camille Saint Saens, Grieg e Paul Dukas, ademáis de Bach, Mozart e Beethoven.
Na infinidade de anécdotas está a que nos conta um missioneiro. Existiam pobos nos que a corporaciom municipal nom era afím ao governo da República. Éstes desanimabam aos vecinhos a asistir as actividades, pero ante a curiosidade que espertaba a música, neste caso, as persoas escoitabam ás agachadas. A crónica dinos que comezabam as sesións com cantigas folclóricas, que eram as máis apreciadas polas gentes do medio rural, e deste modo íam atraéndoos pouco a pouco. O coro das misións era digno de encomio de calquera pessoa ainda que nom fose um músico especialista. Estaba dirigido por Eduardo Martínez Torner, músico consagrado, compositor e investigador. Ainda estam em vigor as súas aportacións ao folclore espanhol (Folklore y costumbres de Espana. Casa Editoral Alberto Martín, 1944). Tamem se conservan as gravacións orixinais do coro, cum amplo repertorio, que identificaba ás xentes dos pobos co seu cantar e co seu sentir.
As bibliotecas, a música e o coro das misións nom foron dabondo para o Patronato das misións pedagóxicas. O cine nos pobos máis necesitados, onde nunca oiran falar de Charles Chaplin, era das actividades que máis gente juntaba. Nas fotografías que temos, e que puidemos ver na fabulosa exposiciom em Madrid e Corunha ata o 1 de xullo de 2007, observamos facianas cheas de ledicia e sorpresa, como esquecendo por um intre as dificultades nas que vivíam, e cumplindo o obxectivo do Patronato de divertilos, para arrincarlhes a tristeza que os esclavizaba. O riso das gentes reflectía agradecemento e nunca esqueceriam aquela experiencia fantástica. Para as proxeccións contabam com projectores de 16 mm e com acumuladores para ter autonomía por se faltaba a corrente eléctrica.
Finalmente hai que considerar o termo missiom, posto que nos fai lembrar algo de carácter religioso, e neste caso é todo o contrario. É liberdade, é escola laica, é alegría por saber e conhecer. Mais ¿por que escolherían ese termo os Republicanos? Desde 1780 o Diccionario da Real Academia Española conservaba a acepción de missiom como acto de enviar e de peregrinación que fam os religiosos de pobo em pobo, predicando o Evangelio. Deste modo o único missioneiro era o que predicaba algum contido de carácter religioso. Posteriormente esto vai mudar e Ortega y Gasset reflexiona, considerando o carácter sociológico e real que tem o termo missiom, afirmando num discurso que pronunciou na inauguraciom do Segundo Congresso da Federaciom Internacional de Asociacións e Institucións Bibliotecarias, na Universidade de Madrid o 20 de maio de 1935, que: Misión significa, por lo pronto, lo que un hombre tiene que hacer en su vida. Por lo visto, la misión es algo exclusivo del hombre. Sin hombre no hay misión. (...) Misión es esto: la conciencia que cada hombre tiene de su más auténtico ser que está llamado a realizar.
Por eso a República quixo demostrarlhe ao mundo enteiro o que era em verdade uma missiom em termos de educaciom. As mulheres e os homes, mestras e mestres, sementando a súa vida ao servizo das vidas dos demáis.
(*) Membro do Conselho Escolar de Galiza
