Mándame verbos, pedíalle o redactor xefe a Ernest Hemingway cando o novelista redactaba crónicas dende Europa. Aquel xornalista ?como os escritores e os poetas? cría posible dar información sobre a realidade que fixera entendible qué ocorría na mesma. De puta madre. Pero a realidade, incluso naqueles anos, xa nos desbordara. O mundo venceu ao home. Esmagounos. Aínda que parece que non teñamos noticia desa derrota. Importa o que digan os xornais? Cambia algo o canto dos poetas? Podemos detallar a realidade? Thomas Bernhard estaba convencido de que nunca consegues trasladar ao folio o que pensas ou imaxinas. 'A maioría ?dicía? sempre se perde no traslado. No fondo non podes comunicarte. Aínda non o conseguiu ninguén'. A realidade posúe un mecanismo superior que, canto máis realista pretenda ser a súa descrición, menos posibilidades hai de alcanzar o seu entendemento. Enchemos millóns de páxinas a diario, pero ficamos lonxe da comunicación. 'Tantos versos, e tan pouca poesía', lamentaba Jules Renard.
Non hai nada que contar que dea a medida verdadeira do que pasa no exterior. Hai algunhas semanas, Fabio Morábito sostiña que un escritor é o que, en rigor, non sabe escribir, e explicaba esta aserción cunha anécdota de E.L. Doctorow, quen un día viuse na necesidade de escribir unha nota para xustificar a ausencia do seu fillo pequeno á escola, e non foi capaz. Escribiuna vinte veces porque, segundo Morábito, quen é verdadeiramente escritor, ata cando escribe algo banal enfróntase ao problema irresoluble da linguaxe para entrar no núcleo do mundo. Sempre haberá un mal adxectivo, un problema sintáctico, unha coma mal posta. Wittgenstein estivo cerca do espir o misterio cando se preguntou 'como podo saber sobre que estou falando, como podo saber que quero dicir?'
En setembro de 1985, Susan Sontag entrevistou a Borges, que lle confesou que o asombraba que se falase de edicións definitivas. 'Como pode ser que un autor non poida arrepentirse dun punto incómodo ou dun adxectivo? É absurdo'. Nin as cousas máis simples permiten que nos acheguemos a elas. Só algunhas persoas se decatan. Talvez unha fora D.H. Lawrence, autor de El amante de Lady Chatterley, novela onde os personaxes de Constance e Mellors, para achegarse mellor á verdade da súa relación, bautizaron os seus xenitais como John Thomas e Lady Jane.
