Se febreiro ten fama de tolo e marzo de revirado, abril tamén ten sona de ser un mes pouco fiable, de mudanzas repentinas que nos poden pillar co pé cambiado. Aínda que agora eses cambios poden ter consecuencias devastadoras. Por que? Pois porque “abril e maio son as chaves de todo o ano”, e a moita e mansa chuvia xunto coa bonanza das temperaturas que se esperan, eran o seguro de vida dunhas xeracións que durante centos de anos dependeron ao noventa por cento do que producira o agro. Ano malo, miseria e fame negra aseguradas.
Por iso abril tamén ten fama de mes que pode ser ruín e traizoeiro, do que non te podes fiar: “Abril, cara de gato”. Neste mes aínda poden vir ventos impetuosos, fortes trebóns e xeadas que estraguen os froitos. “Se por San Xurxo (23 de abril) chove, de cen cereixas quedan nove”, “San Xurxo larpeiro, que levas as uvas no pandeiro”. Mesmo as abellas poden chegar a sucumbir, nun tempo en que precisan recuperarse logo do forzado xexuno invernal. E o peor, tal e como marca tradición, pode acontecer xustamente no final, entre eses tres días de máximo perigo que as nosas vellas nomeaban como: marquete (San Marcos o 25 de abril), crucete (Santa Cruz o 3 de maio) e miguelete (San Miguel o 8 de maio); datas do calendario que representaban a fronteira vital máis alá da cal toda esperanza xa era posible.
Pero se abril ven húmido e manso todo o que trae é bo. “Auga de abril, graos a mil”, “A chuvia de abril dá millo e dá pan”, ou “Que chova en abril e maio e non chova en todo o ano”. Porque a Natureza se espreguiza de tal xeito que dá xenio contemplala. “Abril quente e mollado enche o celeiro e farta o gando”. E nós non podemos queixarnos, porque inda que agora choveu pouco temos a auga que caeu no outono e no inverno, e as nosas fontes borboriñan gozosas, e os nosos campos locen espléndidos. “Ramos mollados e Pascuas enxoitas, bo ano de froitas e troitas”.
E seguen a chegar os visitantes alados... O día 4 de abril, dando un paseo ata o peto de Amoroce (onde aínda seguen a poñerlle flores e candeas acesas á Virxe), xusto no intre en que pasaba por diante da igrexa de Santiago, pareceume enxergar aló no alto dúas figuras negro-azulentas que pasaban á velocidade do vento, riscando os ceos dunha fermosísima mañá. A feliz premonición viuse confirmada nada máis saír do lugar: alí estaban, pousadas descansadamente nun fío da luz, coa cabeciña colorada botada cara atrás, afanándose en peitear a longa e elegante plumaxe logo da impresionante viaxe transcontinental.
A SEO (Sociedade Española de Ornitoloxía) alerta de que a poboación de andoriñas (Hirundo rustica) viuse reducida case á metade nos últimos anos polo uso de herbicidas e insecticidas, e pola destrución dos niños que todos temos o deber de conservar e protexer. Ah! Se puideran falar eses paxariños tan afectos á nosa compañía, cantas cousas nos contarían de países e nacións; de modas, costumes e crenzas tan diferentes ás nosas. Cantas cousas extraordinarias verían nesa apaixonante viaxe transahariana de máis de cinco mil quilómetros dende o corazón de África; vivindo entre leóns, xirafas e elefantes; ou dende o Golfo de Guinea e o río Senegal ateigado de crocodilos, ata esta Galicia.
Mentres tanto, nós, aquí embaixo, seguimos coma sempre, destruíndonos e aniquilándonos en loitas fratricidas, padecendo ou seguindo cegamente os ditames dos adictos ás grandezas espurias, nefastos personaxes que como unha pestilencia xorden ciclicamente para amargarnos a existencia. Porén, mentres o mundo siga a ser mundo, a non ser que se nos dea por estoupalo a bombazos, as andoriñas seguirán aledándonos a vida cos seus planeos rasantes polas rúas das aldeas, e nós a observalas admirados, sorprendidos de que sigan a vir dende tan lonxe, de que veñan ver todos os anos se aínda existimos.
