Unha mañá do ano 90 ou 91 chegou ao meu despacho na praza de Concepción Arenal un rapaz duns dez anos cunha caixiña nas mans. Traía un paxariño morto, un pisco ou paporrubio (Petirrojo cast., Erithacus rubecula lat.). E traíao ao servizo de conservación da natureza porque o pequeno paseriforme tiña un anel na pata esquerda. Cando lin o que puña o diminuto aro metálico quedamos aparvados: viña de Arnhem, en Holanda, da estación de anelamento de aves que teñen alí. Botando contas, así grosso modo, dende Arnhem, que está á altura de Róterdam, ata as rúas da cidade de Ourense, onde morreu o pobre pisquiño, hai mil cincocentos quilómetros seguindo a costa atlántica. Estas cousas asombran a calquera, porque pensar que ese paxariño, un dos máis familiares aos humanos, un dos máis valentes porque cando escoita a nosa voz en vez de fuxir asoma da espesura do mato para saudarnos, estea alí, pousado na gaia da cerdeira entoando a súa doce e harmoniosa melodía, refolgando logo de percorrer media Europa, de cruzar o país das canles e dos muíños de vento, de sobrevoar Notre Dame de París e todo o norte peninsular ata chegar á nosa horta, é algo realmente impresionante.
Só con levantar a mirada aos ceos estes días cristalinos e preciosos de maio podemos decatarnos da extraordinaria vida que nos rodea. No serán, cando o sol comeza a deitarse, estralan os ceos cos chirlos metálicos dos cirrios (vencejo cast., Apus apus lat.) voando en grupos a toda velocidade. Non hai paxariños como eles tan fillos do aire, voando sempre, infatigablemente, que ata beben voando a ras das pozas e dormen voando logo de remontar os ceos a unha enorme altura. Pois ben, eses paxariños aerodinámicos chegaron hai días da África Oriental. Sabémolo agora con precisión dende que a Sociedade Española de Ornitoloxía no ano 2012 decidiu poñerlle un radiotransmisor a un cirrio chamado “Goyeneche”, para descubrir abraiados o ano seguinte e despois de ser recuperado que viña de Kenia, logo de pasar por Tanzania, Nixeria, Guinea, o Sahara e Marrocos, nunha viaxe espectacular de máis de 12.000 qms. ida e volta. E pensar que ese paxariño, que pasa berrando con grande troula sobre as nosas cabezas, lambendo cos seus trazos aéreos a media laranxa da igrexa de San Rosendo, estivo hai uns meses na sabana africana, no lago Vitoria, no Serengueti, facendo malabarismos aéreos para comer unha ración de 60 insectos por hora entre elefantes, leóns, ñus, gacelas e os grandes hipopótamos dos caudalosos ríos africados ateigados de mosquitos, é algo tan abraiante, que a un case se lle pon a pel de galiña.
Hoxe é o Día Mundial da Biodiversidade, o día dese pisco europeo e do cirrio africano que nos visitan anualmente, deles e de toda canta vida silvestre mora no planeta, deles e de moitos outros animais, plantas e microorganismos que poboan a Terra coma se fora un milagre que se representa cada primavera. Unha eclosión ou estoupido de vida ata o de agora único no universo. Hai preto de 2 millóns de especies identificadas, pero os científicos estiman que poden chegar aos 13 millóns, e outros alongan esa cifra fabulosa ata os 100 millóns. Nin sequera o sabemos con certeza!
Nós só somos unha especie máis de todos eses millóns, só unha, pero estamos xunguidos a todas elas o queiramos ou non, porque nun tempo remoto e ignoto viviu un antepasado común, porque igual que as demais somos o resultado de miles de millóns de anos de evolución, de experiencias fracasadas e exitosas da Natureza nese crisol que é o noso planeta, porque todos habitamos esta minúscula e preciosa bola azul pendurada do espazo interestelar, e, de momento, non temos outra casa.
O queiramos ou non todos dependemos uns dos outros para sobrevivir neste diminuto punto azul pálido, que tal dixo Carl Sagan cando a nave Voyager 1 volveu a mirada atrás dende as fronteiras do sistema solar: “Talvez non hai mellor demostración da loucura da soberbia humana que esta distante imaxe do noso minúsculo mundo”. Se por algo se distingue unha sociedade culta, democrática e avanzada é polo seu respecto e compromiso coa vida en todas as súas manifestacións; o maltrato animal, a destrucción dos hábitats naturais, a indiferenza fronte ao estado de degradación das poboacións silvestres, a asunción sen garantías de proxectos perniciosos para a vida das especies, non son máis que tristes indicadores da barbarie e do atraso no que vive unha sociedade.
