Aínda que non tan tolo e atravesado como o anterior, Marzo tamén é tempo revirado, de mudanzas repentinas e trastornos inesperados; que un xa non sabe que poñerse: se o chuvasqueiro, o abrigo ou a chaqueta de punto. Marzo marzal; pola mañá cariña de rosa, pola tarde cara de can.
É certo, cando encetou o mes facía un frío de puro inverno, de mañás solleiras, tardes tristeiras e noites xeadas. Logo, unha semana máis tarde, chovía a cachón, abríanse os ceos e as nubes viaxaban en tropel fustrigadas pola lúa do vento, esa que varre as cinzas do inverno. En marzo, cando medra a lúa medra a chuvia. E logo, o dezanove, xa sentimos algo especial, como unha esencia pendurada do aire, colgando do ambiente, que indicaba claramente que a primavera chamaba insistente ás portas do ceo. Se por San Xosé a bubela non vén, é que está morta ou algo ten.
Marzo é tempo de renovación, de ilusión e esperanza; de renacemento. Deixamos atrás as tebras que encheron de sombras os mundos de fóra e de dentro e botamos as mans aos ollos para sacarnos as lagañas do inverno. Hai tanto que ver... É tanta a luz que nos espera...
Toca anovarse.
Pois claro... Esperamos o sol na milenaria capeliña de San Miguel, o día do equinoccio, da poesía e das árbores; da primavera. Como todos os anos dende aquel afastado día en que un raio de sol chegou furando as sombras do inverno para baterme na cara cunha forza tan grande que me deixou aloulado. E, inda que o sol non se dignou comparecer, quedamos emprazados para setembro; porque sabemos que mentres o mundo siga a ser mundo, inda que nós xa non esteamos nel, os astros e a natureza seguirán fabulando, seguirán tecendo fantasías para os espíritos abertos, indómitos e inquedos; para eses que nunca descansan, porque manteñen incólume a irrefreable curiosidade dos nenos.
Foi este mes un espertar, o latexar de tantas cousas... En marzo florecen todos os campos. Das cores das froiteiras; de pexegos, cerdeiras e ameixeiras que pintaron de branco e rosa o microcosmos onde vivimos; este mundo cohibido, constrinxido e reflexivo onde nos vemos reflectidos tantos galegos. Ah! Os grandes espazos abertos de horizontes inalcanzables; laiábase unha amiga miña de Valladolid, lembrando a Terra de Campos: “Aquí, es que casi no respiro”.
E chegaron os cantos matutinos dos viaxeiros alados que veñen do sur. E despedíronse pola tardiña os que van cara ao norte: o tordo malvís, el só unha auténtica sinfónica da natureza, entoando a última melodía crepuscular dende o alto dun espido castiñeiro.
Por San Bieito, o vinte e un, escoitei o canto inconfundible do cuco, do Cuculus canorus. Non falla, porque mestres este mundo siga a ser o mundo que coñecemos, alí aparecerá el, encetando a primavera, invisible, agochado na penumbra do bosque, dotado dunha intensa e inconfundible sonoridade; para aledarnos a vida e alentarnos a seguila, para anunciarnos que temos unha nova oportunidade.
Meu pai dicía que o cuco chegaba aquí o día que naceu el: o 27 de marzo. Pero este ano chegou unha semana antes, proba evidente do cambio climático, desa mudanza que pon en xeque a especie humana, e que só os contumaces e necios, e féridos e duros, son quen de ignorar. Ah! A sabedoría dos vellos. Cando xa non están é cando nos decatamos do moito que sabían. O cuco... tanta experiencia acugulada, tantas lembranzas amoreadas, miles de anos viaxando ese paxaro fuxidío a esta Galicia, unha e outra vez, infinitas veces, exacto como un reloxo suízo, para plantarlle os seus ovos a unha papuxa. E eu, ao escoitalo, é como se escoitara meu pai, con aquela voz doce e pousona, e os ollos guichos de augamariña, falándome na orella dende o outro lado do mundo.
Canta, cuco, canta, cuco,
que xa cantou a bubela;
cantan os bichiños todos
no tempo da primavera
