Xa dixemos que febreiro tiña fama de tolo e arrevesado, pero este mes non lle foi á zaga; porque... vaia outubro! Din que aló, pola primeira semana, batemos todos os récords históricos, con temperaturas que rozaron por vez primeira os 35 graos. E, porén, como pasa sempre para os que xa temos longa memoria, liquidamos de repente, sen previo aviso, o “veroño”. Días agora en que, con tanta chuvia e con temperaturas mínimas roldando xa os 5 graos, se nos vén aos miolos aquela frase dos Stark de Invernalia de que, certamente, the winter is coming. Un diluvio que caeu en algures (112 litros en Lobios o día 26); a enorme riqueza que se levan as empresas foráneas sen nos dar nin sequera as gracias.
Non hai mellor sinal desta mudanza radical que as primeiras follas que o vento arrebata e que logo traslada, infinitas veces, ata a porta da nosa casa; metáfora da senectude e da caducidade da vida, nostalxias que levaron ao poeta celanovés, o tenro Elices, a escribir a fins do século XIX: Non sei qué sinto, sólo con velas, non sei qué vexo, n’as follas secas. Tóda-las bágoas d’a miña vida, a historia longa d’as miñas penas, a cachón sinto qu’ó meu celebre fervendo chegan.
E claro, así pasa o que pasa, que logo do que parecía ía ser unha campaña de lumes tamén histórica, converteuse, logo de se anunciar dous días antes que ía chover, nunha loucura e nun frenesí para as brigadas de incendios. Aviso perverso de que “os de sempre”, canallas e delincuentes, seguen por aí. E así pasa tamén que, con estas cousas do cambio climático e as mudanzas drásticas no comportamento atmosférico, os viticultores tiveron unha colleita tamén histórica “Polo Pilar, nabos á terra e viño a envasar”, mentres outros se laian dos moitos estragos que as temperaturas anormais coas que comezou a estación produciron nos castiñeiros “Outono quente trae o demo no ventre”.
E tamén foi o día mundial das aves migratorias (o 14), un tempo en que os nosos amigos alados, aos que lle demos a benvida alá polo marzal, retornan aos seus cuarteis de invernada na África ecuatorial. Tempo agora da chegada dos emigrantes do norte, que veñen fuxindo dos fríos polares; caso de moitos anátidos (chamados comunmente patos ou parrulos) que virán establecerse nas zonas húmidas de ríos e lagoas permanentes ou estacionarias; e tamén dos tordos e dunha chea de estorniños que ateigarán os ceos á hora do crepúsculo con esas inextricables e case inexplicables circunvolucións aéreas.
Hai moitos anos, indo eu de vagar en días como estes, coa calma e parsimonia propia dun atento observador, meu caderno de campo quedou tinguido da explosión de cores que nesta época incendian a Ribeira Sacra, e que agora deixo aquí como constancia da fonda emoción que eu sentín ao verme inmerso naquel mundo aparentemente ilusorio e fantástico: Labaradas dunha prístina luz, regalada con toda a potencia do espectro cromático, rubían dende o río ata os ceos reclamando unha parada na beiravía contigua. As vides percorrían o arco da vella sementando a terra de tinturas cálidas que ían dende o verde virxinal ata o morado escuro, pasando polo amarelo limón, laranxa, vermello, violeta, ocres varios, púrpuras case azuis e matices infinitos amparados no xogo de luces e sombras do sol tardío que entraba de esguello. Ademais das vides, entrefebrados nas corgas, estoupaban os amarelos tinguidos de sangue das follas lánguidas e fráxiles dos sanguiños, das cerdeiras bravas e dos vidos, que no afastado e recóndito silencio das valgadas, reclamaban, como seres perfectamente individualizados, un lugar de privilexio no abraiante escenario outonal. E, máis aló, onde as grandes follas dos rexos castiñeiros pintaban os soutos de amarelo luminoso, os carballos e os cerquiños aportaban as tonalidades máis frías e mates. Xunto a toda esta natureza viva estaba o mundo inanimado, o dos grandes xistos que coma aguias xigantes pousaban no colo do horizonte, aportando o dramatismo necesario para a posta en escena do que vén por baixo: por toda a ladeira, fendida pola potencia de mil augas, enxergábase o mundo antrópico da antiga presenza humana; os muros infinitos, a xeométrica feitura da viticultura heroica, o esforzado labor do pobo ao longo da nosa pétrea historia; mentres o sol, aloumiñando suavemente o horizonte a estas alturas do día, arrincaba brillos minerais de seixos e micas laminadas que escintilaban no tapete multicromático do Mencía.
Finalmente, a auga puxo o derradeiro trazo na fisionomía que andaba a contemplar: aló, no pozo fondal, bebían e comulgaban nun reflexo mercurial todas as cores da terra e máis o azul do límpido ceo; dun azul que se nutría de rosa e carmesí á hora do crepúsculo; e así, a aquela hora final, co vento do solpor rizando o Sil, todo semellou estoupar, e unha chuvia miúda, de ouro e sangue, inflamou a terra cando albisquei por fin nas alturas próximas a mole voluptuosa do castelo de Castro Caldelas.
