Desta vez non nos podemos queixar, porque tivemos primavera abondo malia os malos augurios cos que nos ameaza a diario o cambio climático, de saltar directamente dos crús e nebulosos inversos ourensáns aos estíos ardentes e insufribles. Vaia cos negacionistas! Pero, desta vez, non foi así, nin moito menos. Foi unha gozada de mes: tépedo, húmido, agarimoso, refrescante e especialmente exuberante. E, aínda que é certo que os tronos, relampos e trebóns pasaron abondo do novenario e fixeron algúns estragos, eu penso que, en xeral, quedamos bastante satisfeitos vendo correr tanta auga polas fontes e regueiros do país, un auténtico verxel.
Pois claro que “Xa chegou o tempo ledo!” e que “Xa todo florece!”, que exclamaba don Ramón Otero Pedrayo nas festas de Barbantes Estación do ano 1960, segundo nos informa Alfonso Vázquez-Monxardín. “E nos ásperos penedos asoman xa as albas coroas das carpaceiras. E nos peitos e olliños das mociñas agroma un livián sentimento de amor”. Todo isto pola festa do Santo Antonio do día 13, que non é de Padua senón de Lisboa, o santiño que levou o Neno Xesús no colo.
E, ademais, este mes celébrase un dos días ou festividades mais importantes da relixión católica, da doutrina que gobernou durante máis de mil anos a vida dos nosos devanceiros: o Corpus ou festa da Eucaristía. Lembran aquilo de: “Tres xoves hai no ano que relocen máis que o sol: Xoves Santo, Corpus Christi e o día da Ascensión”. Pois iso, que daquela todo estaba super ordenado, e os nosos avós ademais de iren a misa rezar tamén se guiaban por estas santas datas para sacarlle proveito á terra. Nada estraño, pois como ben se sabe son os astros os que nos guían, os que conducen as nosas vidas mentres transitan seus etéreos camiños co son de fondo da música das esferas.
Este é o caso da festa do Corpus do día 8 (pasada ao domingo 11), que cae 60 días despois do domingo de Pascua de Resurrección, data de remate da Semana Santa o pasado 9 de abril; día glorioso para o cristianismo que coincide co domingo seguinte á primeira lúa chea de primavera. E, se contamos 40 días atrás dende o domingo anterior que é o de Ramos (este ano caeu o 2 de abril), imos dar ao mércores de cinza, data de comezo da Coresma, nos tempos fríos e arrebatados do Entroido, que este ano foi o 22 de febreiro. E así, deste xeito, imos polo calendario enfiando festas, santos e demais celebracións; todas elas gobernadas polos astros, como así foi e segue sendo dende tempos inmemoriais.
A máis importante é, non obstante, a que lle dá nome precisamente a este mes: a de San Xoán Bautista, o revolucionario, o profeta iracundo que anuncia aos catro ventos grandes mudanzas para a raza humana. Lembro a miña nai poñendo unha pequena cunca de auga con flores na galería do segundo andar ao relente da noite, para se lavar a cara con ela o día seguinte. Non eran as sete plantas prescritas “Herbiñas de San Xoán, librádeme de todo mal”. Penso que só o corimbo floral dun sabugueiro que medraba rentes da horta; ou pode que tamén levara herba luísa e romeu, especies frecuentes nos eirados e que nós tamén tiñamos; pero non o sei con certeza. E tampouco collería a auga de sete fontes, tal e como manda a tradición; porque case seguro que era do pilón da praza maior, que llo roubou o pobo aos monxes cando os botou Mendizábal. E tampouco sei se a miña nai iría o día seguinte á xanela da praza para se lavar a cara mirando como subía o sol por tras do mosteiro, porque o facía ás agachadas. E, con todo, o que teño moi claro é que, fora como fora, a miña nai estaba absolutamente convencida da bondade e beneficios daquel rito ancestral; notábaselle no brillo dos ollos, no rubor das meixelas, no sorriso subrepticio que lle asomaba as poucas veces que falaba destas cousas con aquel fillo iconoclasta e descrido que estudara tantas cousas que ela descoñecía.
E eu agora, que xa vou vello, penso: e porque non? Por que non crer? Parvadas!, din algúns... Ben, pero, por que esquecer as antigas crenzas, por que renegar dos rituais que nos legaron os antepasados? Que cousa máis bonita pode haber que iren as mozas apañar as sete herbas polos campos floridos con alguén que saiba do choio, mesturar a auga de sete fontes previamente localizadas, abrir a xanela do cuarto para que entren pola noite todas as forzas concentradas do universo, e logo erguerte cedo para sorrirlle ao abrente dun novo verán coa cara fresca e recendente, consciente de que, antes ca ti e durante innumerables séculos, milleiros de mulleres galegas fixeron o mesmo. A que si... a que sería precioso?
